Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/TTg ngày 26/7/2011, (QHC1259) đã xác định sông Hồng là trục không gian cảnh quan chủ đạo của Thủ đô.

Trong đó cũng đề ra những định hướng cơ bản cho quy hoạch đô thị sông Hồng: Đảm bảo hành lang, tuyến thoát lũ, bền vững đê điều, phù hợp quy hoạch phòng chống lũ chi tiết và quy hoạch đê điều được duyệt. Xây dựng hệ thống công viên, cây xanh cảnh quan, công trình văn hóa, vui chơi giải trí, dịch vụ du lịch và các tiện ích đô thị. Đồng thời, cải tạo khu dân cư hiện hữu, đảm bảo chất lượng sống khu dân cư hai bên sông. Di dời các khu nhà ở không an toàn và kém chất lượng ra bên ngoài hành lang sông. Tạo trục không gian văn hóa, cảnh quan sinh thái Hồ Tây - Cổ Loa. Xây dựng các tuyến đường cảnh quan, tuyến đường dành cho người đi bộ và xe đạp…

QUY HOẠCH ĐẢM BẢO TÍNH THỰC TIỄN VÀ KHẢ THI

Nhằm cụ thể hóa những định hướng của Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội, ngày 23/10/2012 UBND TP. Hà Nội đã phê duyệt Nhiệm vụ Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng tỷ lệ 1/5000 tại Quyết định số 4770. Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội đã tổ chức nghiên cứu lập Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng tỷ lệ 1/5000 (đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở). 

Phạm vi quy hoạch thuộc địa giới hành chính của 55 phường, xã thuộc địa bàn 13 quận, huyện: Đan Phượng, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai, Thanh Trì, Thường Tín, Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm với tổng diện tích khoảng 11.000ha. Dân số hiện trạng khoảng 235.000 người, gồm dân số của 31 phường thuộc 7 quận nội thành và 24 xã thuộc 6 huyện ngoại thành Hà Nội. 

Quy hoạch được xây dựng trên nguyên tắc: Tuân thủ định hướng Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội (QHC1259), Quy hoạch phòng chống lũ và quy hoạch đê điều hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình (QĐ257), Quy hoạch Giao thông vận Thủ đô Hà Nội (QH519) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và ý kiến góp ý của Bộ NN&PTNT, tiếp thu và kế thừa ý tưởng về thiết kế không gian kiến trúc, cảnh quan hai bên sông của các tư vấn nước ngoài và phù hợp với hiện trạng sử dụng đất, điều kiện thực tiễn kinh tế - xã hội, đảm bảo tính khả thi cũng như nguồn lực thực hiện. Toàn bộ khu vực nghiên cứu bao gồm khu vực lòng sông và bãi sông nằm giữa hai đê thuộc không gian thoát lũ, mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội. 

Về sử dụng bãi sông, Quy hoạch dự kiến sẽ di dời các hộ dân cư vi phạm pháp luật về đê điều, nằm trong phạm vi bảo vệ đê điều, khu vực đang bị sạt lở nguy hiểm, dân cư ở khu vực lòng sông co hẹp, nguy cơ mất an toàn khi có lũ lớn và các hộ dân không nằm trong khu vực dân cư tập trung. Các khu dân cư tập trung được tồn tại sẽ được cải tạo chỉnh trang, tái thiết đô thị, nâng cấp hệ thống giao thông, thoát nước, cây xanh, bổ sung các công trình hạ tầng xã hội như trường học, nhà trẻ, nhà văn hóa, công cộng dịch vụ… đảm bảo phục vụ dân cư hiện có. Ngoài ra, còn được mở rộng 5% diện tích khu vực dân cư hiện có để bổ sung hạ tầng xã hội và xây dựng các khu nhà ở phục vụ giãn dân, tái định cư tại chỗ. 

Các bãi sông đảm bảo yêu cầu về an toàn phòng chống lũ theo quy định tại QĐ257 được nghiên cứu quy hoạch xây dựng đô thị về phía tuyến đê hiện tại. Diện tích xây dựng mới không vượt quá 15% diện tích bãi sông với bãi Tàm Xá - Xuân Canh và không vượt quá 5% diện tích bãi sông với các bãi Thượng Cát - Liên Mạc, Hoàng Mai - Thanh Trì, Chu Phan - Tráng Việt, Đông Dư - Bát Tràng, Kim Lan - Văn Đức. 

Những bãi sông trên được đề xuất xây dựng các khu chức năng đô thị hiện đại, đồng bộ về hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, có mật độ xây dựng thấp phù hợp với định hướng là trục không gian đặc trưng cây xanh, mặt nước, cảnh quan chủ đạo của đô thị trung tâm theo QHC1259. Ưu tiên xây dựng các công trình công cộng văn hóa, thương mại dịch vụ, các công viên cây xanh, bãi đỗ xe, quảng trường... nhằm bổ sung hạ tầng xã hội cho khu vực nội đô, tại các khu vực cảng hàng hóa, cảng hành khách dọc hai bên sông xây dựng các trung tâm tài chính, thương mại dịch vụ, trạm trung chuyển theo mô hình Logistics. 

PHÁT HUY GIÁ TRỊ CẢNH QUAN SÔNG HỒNG

Các khu vực bãi sông còn lại được định hướng phát triển không gian mở đa dạng tùy theo đặc điểm về địa hình địa chất và vị trí của các bãi sông để đề xuất phát triển không gian sinh thái nông nghiệp với mô hình nông nghiệp sạch, trang trại nông nghiệp kết hợp du lịch hay xây dựng các công viên văn hóa, vui chơi giải trí, công viên chuyên đề, không gian quảng trường đô thị, bãi đỗ xe, các tuyến đường giao thông nội bộ dành cho xe cơ giới, xe đạp và đường đi bộ. Qua đó, nhằm tạo không gian mở kết nối trục không gian cây xanh, mặt nước sông Hồng với không gian phát triển đô thị hai bên sông và không gian xanh trong đô thị trung tâm. 

Về quy hoạch giao thông: các tuyến đê đoạn qua khu vực nội đô giữ theo hiện trạng (là đường liên khu vực 4-6 làn xe); các đoạn còn lại nâng cấp thành đường chính khu vực (4 làn xe), xây dựng hai tuyến đường cấp đô thị (6-8 làn xe) chạy dọc sông tại các khu vực dân cư được tồn tại bảo vệ và các khu vực được nghiên cứu phát triển đô thị.

Dọc hai tuyến đường ven sông tổ chức không gian cây xanh, công viên đô thị, quảng trường, đường đi bộ, xe đạp…, nâng cấp cải tạo và xây dựng mới các tuyến đường trong các khu vực dân cư và khu vực phát triển đô thị hai bên sông. Trên sông Hồng, đoạn qua khu vực nghiên cứu sẽ có 12 cầu đường bộ và 6 cầu đường sắt kết nối các khu vực đô thị hai bên sông; Cải tạo, xây dựng mới các cảng và bến thủy nội địa theo QH519 và đề xuất bổ sung các bến thủy nhằm phát huy giao thông đường thủy với chuỗi không gian hai bên sông Hồng, phục vụ du lịch và phát triển đô thị. 

Quy hoạch phân khu sông Hồng đã tổ chức các hội nghị, hội thảo lấy ý kiến các cơ quan tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư, các sở ngành, Hội đồng thẩm định Quy hoạch phân khu đô thị Thành phố Hà Nội; đã báo cáo và được tập thể UBND Thành phố thông qua. 

Các ý kiến đều đánh giá giải pháp quy hoạch cơ bản đáp ứng được các mục tiêu an toàn phòng, chống lũ; Ổn định và nâng cao đời sống cho dân cư hai bên sông, cải tạo chỉnh trang và tái thiết đô thị; Hoàn thiện hệ thống giao thông đường bộ và đường thủy, phát triển các hướng tiếp cận với sông Hồng, kết nối giao thông dọc sông và qua sông cho các loại phương tiện (xe cơ giới, xe đạp và đi bộ); Khai thác, sử dụng hiệu quả bãi sông, tạo quỹ đất để xây dựng các khu chức năng đô thị, các khu nhà ở phục vụ tái định cư, khu nhà ở sinh thái nghỉ dưỡng chất lượng cao. 

Quy hoạch sông Hồng là trục không gian cảnh quan chủ đạo của Thủ đô với hệ thống các công viên cảnh quan, công viên văn hóa, công viên sinh thái phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi, vui chơi giải trí của người dân, là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội lớn của Thủ đô, khai thác và phát huy giá trị cảnh quan của trục không gian sông Hồng, hướng thành phố về phía dòng sông…

(*)  Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội, đơn vị được giao lập Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng.