Thời gian gần đây, các nhà chức trách Trung Quốc đã đẩy mạnh cuộc chiến chống lại các nhà đầu cơ giá xuống, nhưng nỗ lực này không đủ để trấn an giới đầu tư đang lo sợ rằng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có thể rơi vào một vòng xoáy giảm phát.

Tuần vừa rồi, thị trường tài chính Trung Quốc hầu như không có phản ứng tích cực nào với các biện pháp mà cơ quan chức năng triển khai để hỗ trợ thị trường. Đồng nhân dân tệ vẫn lình xình ở vùng cận dưới của biên độ cho phép và lợi suất trái phiếu chính phủ Trung Quốc kỳ hạn tham chiếu vẫn chỉ cách vài điểm cơ bản từ mức thấp kỷ lục. Chỉ số MSCI China của chứng khoán Trung Quốc ngấp nghé trạng thái thị trường đầu cơ giá xuống.

Theo hãng tin Bloomberg, tình trạng èo uột này được ghi nhận sau khi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) có một loạt động thái nối tiếp nhau để vực dậy thị trường. Chỉ riêng trong tuần vừa rồi, PBOC tăng cường hỗ trợ tỷ giá nhân dân tệ thông qua tỷ giá tham chiếu hàng ngày, thúc đẩy nhu cầu đối với nhân dân tệ tại thị trường đại lục và tuyên bố tạm thời dừng mua vào trái phiếu chính phủ.

CÒN THIẾU HỖ TRỢ BẰNG CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA

Giới phân tích cho rằng thứ còn thiếu ở đây là một sự kết hợp mạnh mẽ của các biện pháp kích thích bằng chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa để thổi một luồng sinh khí vào nền kinh tế đang ảm đạm. Khả năng Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump áp thuế quan cao hơn lên hàng hóa Trung Quốc sau khi nhậm chức đang đặt ra thách thức mới đối với kinh tế Trung Quốc, giữa lúc cuộc khủng hoảng bất động sản chưa có hồi kết. Trong bối cảnh như vậy, các biện pháp nhằm chặn đà giảm giá của nhân dân tệ hay ngăn nhà đầu tư đổ xô mua trái phiếu chính phủ Trung Quốc - nguyên nhân khiến lợi suất giảm sâu - chỉ có thể mang lại sự giải tỏa tạm thời và ngắn ngủi cho thị trường.

“Sự thiếu vắng biện pháp hỗ trợ mạnh mẽ bằng chính sách tài khóa là vấn đề ở đây. Các biện pháp hỗ trợ bằng chính sách tài chính và tiền tệ mà không đi kèm với hỗ trợ bằng chính sách tài khóa chỉ mang lại tác dụng tạm thời”, ông Alvin T. Tan, trưởng chiến lược ngoại hối châu Á của Royal Bank of Canada, nhận định với Bloomberg.

Sự suy yếu trên diện rộng của thị trường tài chính Trung Quốc có thể dẫn tới dòng vốn chảy mạnh khỏi nước này, từ đó khiến giá tài sản giảm mạnh hơn - một kịch bản mà các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc muốn tránh bằng mọi giá.

PBOC đã sử dụng tỷ giá tham chiếu nhân dân tệ hàng ngày để hãm đà giảm của đồng tiền này trong tuần vừa rồi, đồng thời tăng mức phát hành tín phiếu ở Hồng Kông lên mức cao kỷ lục nhằm chống lại các nhà bán khống nhân dân tệ. Nhưng bất chấp những nỗ lực này, tỷ giá nhân dân tệ tại thị trường ngoài đại lục chỉ tăng khoảng 0,1% cả tuần. Tại thị trường đại lục, nhân dân tệ đang ở rất sát cận dưới của biên độ giao dịch cho phép.

Sau khi PBOC bất ngờ tuyên bố tạm dừng mua vào trái phiếu chính phủ, lợi suất trái phiếu chính phủ Trung Quốc kỳ hạn 10 năm đã có lúc tăng trong phiên ngày thứ Sáu, nhưng đến cuối phiên lại để mất hết thành quả tăng giá này. Lợi suất trái phiếu chính phủ Trung Quốc đã giảm xuống những mức thấp chưa từng có tiền lệ trong những tuần gần đây do triển vọng kinh tế ảm đạm thúc đẩy nhu cầu nắm giữ các tài sản an toàn.

Theo nhà kinh tế cấp cao Gary Ng của ngân hàng Natixis SA, do chênh lệch lợi suất trái phiếu chính phủ giữa Mỹ và Trung Quốc còn lớn và niềm tin đối với kinh tế Trung Quốc còn yếu, “tác dụng của các biện pháp hỗ trợ thị trường gần đây của Trung Quốc có thể sẽ không duy trì được lâu”. “Những biện pháp như thế gây hiệu ứng hạn chế hơn là kích thích tăng trưởng. Nếu Trung Quốc muốn hỗ trợ tăng trưởng, họ không thể thắt chặt chính sách quá nhièu”, ông Ng nói.

THẾ TIẾN THOÁI LƯỠNG NAN CỦA PBOC

Thị trường chứng khoán Trung Quốc đã có một sự khởi đầu tồi tệ cho năm 2025. Tính đến hết tuần vừa rồi, chứng khoán nước này giảm trong tất cả các phiên từ đầu năm ngoại trừ 1 phiên. Kể từ hôm 7/10, chỉ số MSCI China đã giảm khoảng 10% do những tia hy vọng về sự phục hồi của nền kinh tế cứ lóe lên rồi lại vụt tắt.

Đến hiện tại, cuộc khủng hoảng bất động sản - trung tâm trong sự giảm tốc kinh tế Trung Quốc - vẫn chưa cho thấy bất kỳ tín hiệu khởi sắc nào. Vừa bước sang năm mới, hàng loạt chủ đầu tư bất động sản lớn ở nước này đã phải đối mặt với yêu cầu thanh lý tài sản để trả nợ, khiến giá cổ phiếu và trái phiếu của các công ty này đồng loạt giảm mạnh.

Mới mùa thu năm ngoái, khi các biện pháp kích thích bằng chính sách tiền tệ và những lời hứa về kích thích bằng chính sách tài khóa đã đưa chứng khoán Trung Quốc tăng bùng nổ. Vào tháng 9, tỷ giá nhân dân tệ đạt mức cao nhất trong hơn 1 năm. Nhưng kể từ đó, thị trường liên tục đi xuống khi nhà đầu tư nhận thấy các biện pháp kích thích bằng chính sách tài khóa hết sức nhỏ giọt.

Dù tình trạng yếu ớt của kinh tế Trung Quốc hiện nay đồng nghĩa nhu cầu nới lỏng chính sách tiền tệ hơn nữa, PBOC đang ở trong một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Vừa đứng trước nhiệm vụ hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, PBOC vừa phải ngăn đồng nhân dân tệ mất giá quá nhanh và ngăn rủi ro dòng vốn tháo chạy.

Từ tháng 9, PBOC đã tránh việc cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc (RRR) vốn được thị trường mong chờ, và thay vào đó sử dụng các công cụ khác để bơm thanh khoản vào các ngân hàng. Một số nhà kinh tế, bao gồm của ngân hàng Nomura, đã đẩy lùi dự báo về thời điểm PBOC có đượt cắt giảm lãi suất tiếp theo trong năm 2025.

Những bấp bênh xung quanh tiến độ giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cũng hạn chế khả năng hành động của PBOC. Ngoài ra, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc có thể muốn để dành dư địa để phản ứng với bất kỳ một cú sốc thuế quan nào có thể xảy ra sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.

“Nhà đầu tư nên giữ thế phòng thủ trong quý 1 này, và tôi cho rằng dòng tiền đầu tư sẽ không chảy vào thị trường tài chính Trung Quốc trong quý 1, mà sẽ đợi cho tới khi rất cả mọi thứ trở nên rõ ràng hơn, nhất là về thuế quan của ông Trump”, Giám đốc đầu tư Xin-Yao Ng của abrdn nhận định.