Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số sẽ chiếm 30% GDP và hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Bà Vi Thị Hồng Minh, Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động – Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng để đạt được mục tiêu này, không chỉ đòi hỏi đầu tư công nghệ mà quan trọng hơn là việc chuẩn bị và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu “số hóa” và “xanh hóa”.

Theo bà Minh, Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá, nhu cầu nhân lực công nghệ thông tin, công nghiệp số của Việt Nam khoảng 150.000 kỹ sư/năm, nhưng hiện mới đáp ứng được 40-50%.

Trong đó, riêng nhu cầu nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn là 5.000-10.000 kỹ sư/năm, song khả năng đáp ứng chưa đến 20%. Dự báo đến 2030, cần 2,5 triệu nhân sự phục vụ chuyển đổi số, chưa kể nhu cầu nhân lực cho các ngành năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn và sản xuất xanh.

Số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (năm 2024), cũng ghi nhận khoảng 50% doanh nghiệp Việt Nam đã bước đầu tiếp cận chuyển đổi số ở các mức độ khác nhau. Tuy nhiên, chỉ khoảng 16% có chiến lược bài bản. Đồng thời, theo khảo sát của VCCI thực hiện năm 2023, 65% doanh nghiệp cho rằng rào cản lớn nhất khi chuyển đổi chính là thiếu nhân lực phù hợp, đặc biệt là nhân lực có tư duy số và xanh.

Đại diện giới chủ cũng lo ngại trước nguy cơ thất nghiệp do tự động hóa và công nghệ mới. “Theo báo cáo nghiên cứu của VCCI và Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp năm 2023, cho thấy các ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày, lắp ráp điện tử - nơi sử dụng hàng triệu lao động đối diện nguy cơ 70% việc làm bị thay thế bởi robot và AI trong 10 năm tới”, bà Vi Thị Hồng Minh thông tin.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Giang (chuyên gia tuyển dụng của Navigos), các doanh nghiệp ngày càng tuyển dụng đầu vào chặt chẽ hơn, dẫn đến áp lực cho nhân sự công nghệ thông tin tìm việc mới. Rất nhiều nhân sự thiếu kỹ năng mềm và ngoại ngữ, nhiều người quen với việc được săn đón, nên đến khi rơi vào tình trạng phải đi tìm việc thì lúng túng, không hiểu thị trường, không xác định được mức lương kỳ vọng...

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia nhận định doanh nghiệp đang mong đợi nhiều hơn ở người lao động trong quá trình chuyển đổi số - xanh.

Theo bà Vi Thị Hồng Minh, trước hết đó là năng lực số và tư duy số. Cụ thể, doanh nghiệp mong muốn người lao động sử dụng thành thạo các phần mềm quản trị, công cụ làm việc số. Họ cũng cần biết vận hành máy móc công nghệ mới, hiểu cách thu thập, phân tích dữ liệu. Có tư duy cải tiến quy trình thông qua ứng dụng công nghệ.

Thứ hai, nhận thức và hành động xanh. Doanh nghiệp cần người lao động có ý thức bảo vệ môi trường ngay trong công việc hằng ngày như tiết kiệm điện, nước, phân loại rác, giảm tiêu hao vật tư… Có khả năng tham gia các hoạt động sáng kiến xanh do doanh nghiệp khởi xướng.

Bên cạnh đó, là kỹ năng mềm và năng lực thích ứng, bao gồm làm việc nhóm, tư duy phản biện, giao tiếp hiệu quả; sẵn sàng học hỏi, đổi mới, thích nghi với thay đổi liên tục.

“Doanh nghiệp cần người lao động không chỉ “làm đúng việc”, mà còn biết đề xuất cải tiến, cùng tạo ra giá trị mới. Có tinh thần đồng hành cùng doanh nghiệp vượt qua biến động”,  Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động – VCCI nhấn mạnh.