Thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp ngày 20/5, vấn đề sửa đổi, bổ sung đối tượng được thành lập tham gia quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp, bao gồm viên chức nhận được sự quan tâm của các đại biểu Quốc hội. Nhiều đại biểu kiến nghị, cần rà soát mở rộng đối tượng viên chức được thành lập, tham gia quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp.

ĐỀ XUẤT MỞ RỘNG QUYỀN THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP CHO CƠ SỞ GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP

Hiện nay, dự thảo luật đã bổ sung đối tượng viên chức làm việc tại các cơ sở giáo dục đại học công lập được quyền góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp do cơ sở đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do cơ sở đó tạo ra.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung, đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình, trong thực tế, cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng có nhu cầu thành lập doanh nghiệp nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Do đó, không chỉ quy định mỗi cơ sở giáo đại học được thực hiện mà cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng cần được tham gia.

Chính vì vậy, đại biểu Dung đề nghị sửa đổi, bổ sung cụm từ “cơ sở giáo dục nghề nghiệp” tại điểm b, khoản 2, Điều 17 như sau: "Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và viên chức, trừ viên chức làm việc tại cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập được tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp do cơ sở đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do cơ sở đó tạo ra. Trường hợp viên chức là người lao động thì phải được sự đồng ý của người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học công lập, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập. Trường hợp viên chức quản lý là người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập thì phải được sự đồng ý của cấp trên quản lý trực tiếp".

Góp ý nội dung này, đại biểu Trần Thị Nhị Hà, đoàn Hà Nội, đánh giá cao việc dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) đã mở rộng quyền của viên chức tại cơ sở giáo dục đại học công lập trong việc góp vốn, quản lý, điều hành doanh nghiệp nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Tuy nhiên, “quy định này lại đang mâu thuẫn với Điều 49 dự thảo Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo cũng trình Quốc hội trong kỳ họp này quy định rộng hơn, bao gồm viên chức tại tất cả các tổ chức khoa học và công nghệ công lập. Điều này tạo ra sự thiếu thống nhất trong hệ thống pháp luật”, đại biểu nói.

Từ phân tích này, đại biểu lưu ý không phải mọi cơ sở giáo dục đại học công lập đều là tổ chức khoa học, công nghệ và ngược lại. Vì vậy, “dự thảo Luật Doanh nghiệp cần điều chỉnh để mở rộng đối tượng, phù hợp với dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm tránh chồng chéo, đảm bảo đồng bộ pháp luật, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, thuận lợi cho hoạt động đổi mới sáng tạo trong khu vực công lập”, đại biểu đoàn Hà Nội kiến nghị.

Còn đại biểu Khương Thị Mai, đoàn Nam Định, đề nghị nghiên cứu sửa đổi về đối tượng được thành lập, tham gia quản lý, điều hành làm việc tại doanh nghiệp.

Hiện nay, dự thảo luật đã bổ sung đối tượng viên chức làm việc tại các cơ sở giáo dục đại học công lập được quyền góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp cho cơ sở đó thành lập hoặc tham gia thành lập. Đại biểu Mai đề nghị bổ sung thêm viên chức làm việc tại tổ chức khoa học công nghệ được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành do cơ sở thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa.

QUY ĐỊNH KIỂM SOÁT CHẶT CHẼ VÀ CÓ CƠ CHẾ HẬU KIỂM VỚI VIÊN CHỨC LÀM VIỆC TẠI DOANH NGHIỆP

Đại biểu Mai Văn Hải, đoàn Thanh Hóa, nhấn mạnh việc dự thảo luật bổ sung quyền của viên chức tại cơ sở giáo dục đại học công lập, quản lý, điều hành doanh nghiệp do cơ sở đó thành lập sẽ mở ra nhiều cơ hội trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao nghiên cứu khoa học tại các trường đại học vào thực tiễn sản xuất, thúc đẩy nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.

Đại biểu đề nghị cần rà soát lại quy định về quyền viên chức trong tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học, trong tham gia quản lý, góp vốn với doanh nghiệp để đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Viên chức, dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và đổi mới sáng tạo mới được Quốc hội thảo luận.

Quy định trong dự thảo luật này mới chỉ quy định viên chức tại cơ sở giáo dục đại học. Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo quy định quyền của viên chức là trong tổ chức khoa học và công nghệ công lập, tức là viên chức ngoài các trường đại học còn có viên chức công tác tại các viện nghiên cứu, trung tâm nghiên cứu, các đơn vị có chức năng nghiên cứu khoa học… Vì vậy, đại biểu cho rằng cần rà soát lại để có quy định thống nhất.

Góp ý vấn đề sửa đổi, bổ sung đối tượng thành lập, tham gia quản lý doanh nghiệp, đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn Đồng Tháp, đề nghị có quy định kiểm soát chặt chẽ, có cơ chế hậu kiểm và đối với viên chức có góp vốn hoặc là có quản lý các doanh nghiệp này phải định kỳ báo cáo cho minh bạch trong hoạt động doanh nghiệp của mình mà có mình quản lý hoặc mình tham gia góp vốn để đảm bảo bình đẳng, công bằng với các doanh nghiệp khác không có vốn, không có viên chức tham gia, để tránh trường hợp lợi dụng vị trí.

Thống nhất với việc mở rộng đối với cán bộ, viên chức làm việc tại các cơ sở giáo dục đại học được tham gia vào quản lý, điều hành các doanh nghiệp nhưng đại biểu Tạ Văn Hạ, đoàn Quảng Nam, đặt vấn đề cần cân nhắc về mức độ. Đại biểu chỉ rõ về pháp nhân có pháp nhân thương mại và pháp nhân phi thương mại.

Đại biểu đề nghị làm theo hướng của dự thảo Luật Nhà giáo khi quy định, đó là chỉ cho tham gia thành lập, quản lý, điều hành doanh nghiệp ở cơ sở giáo dục đại học; thành lập, hoạt động trong lĩnh vực phát triển khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Đại biểu cho hay khi làm Luật Nhà giáo đã có cân nhắc, nghiên cứu, tính toán rất kỹ vấn đề này. Để đồng bộ với các hệ thống trong pháp luật, cân nhắc chỉ sử dụng pháp nhân phi thương mại đúng với tôn chỉ mục đích, mục tiêu của các cơ sở giáo dục đại học, các cơ sở nghiên cứu khoa học, không nên mở rộng pháp nhân thương mại.

 

Giải trình về nội dung sửa đổi, bổ sung đối tượng được phép tham gia thành lập, quản lý, điều hành và làm việc tại doanh nghiệp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt để tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã cho phép viên chức quản lý tại các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập được tham gia góp vốn, quản lý, điều hành doanh nghiệp do các đơn vị này thành lập hoặc tham gia thành lập, nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Hiện nay, dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã thể chế hóa chủ trương này đối với viên chức làm việc tại tổ chức khoa học và công nghệ công lập. Tuy nhiên, nhằm thể chế hóa tại luật đối với đối tượng còn lại là viên chức làm việc tại cơ sở giáo dục đại học công lập, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp đề xuất bổ sung quy định đối tượng viên chức, viên chức quản lý làm việc tại cơ sở giáo dục đại học công lập được góp vốn tham gia quản lý điều hành doanh nghiệp do cơ sở đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do cơ sở đó tạo ra.

Bộ trưởng khẳng định rằng nội dung đề xuất không trùng lặp với quy định trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mà nhằm bổ sung, hoàn thiện khung pháp lý cho đối tượng viên chức trong lĩnh vực giáo dục đại học.

Về đề nghị mở rộng thêm đối tượng áp dụng là cơ sở giáo dục nghề nghiệp, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp thu và nghiên cứu thêm. Hiện nội dung cho phép viên chức tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp tham gia quản lý doanh nghiệp đang được thí điểm trong khuôn khổ Luật Thủ đô. “Chúng ta đảm bảo quan điểm những gì đã rõ, đã chín sẽ đưa vào luật, còn những gì chưa rõ, chưa chín tiếp tục thí điểm”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Giải trình về nội dung sửa đổi, bổ sung đối tượng được phép tham gia thành lập, quản lý, điều hành và làm việc tại doanh nghiệp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt để tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã cho phép viên chức quản lý tại các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập được tham gia góp vốn, quản lý, điều hành doanh nghiệp do các đơn vị này thành lập hoặc tham gia thành lập, nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Hiện nay, dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã thể chế hóa chủ trương này đối với viên chức làm việc tại tổ chức khoa học và công nghệ công lập. Tuy nhiên, nhằm thể chế hóa tại luật đối với đối tượng còn lại là viên chức làm việc tại cơ sở giáo dục đại học công lập, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp đề xuất bổ sung quy định đối tượng viên chức, viên chức quản lý làm việc tại cơ sở giáo dục đại học công lập được góp vốn tham gia quản lý điều hành doanh nghiệp do cơ sở đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do cơ sở đó tạo ra. Bộ trưởng khẳng định rằng nội dung đề xuất không trùng lặp với quy định trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mà nhằm bổ sung, hoàn thiện khung pháp lý cho đối tượng viên chức trong lĩnh vực giáo dục đại học. Về đề nghị mở rộng thêm đối tượng áp dụng là cơ sở giáo dục nghề nghiệp, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp thu và nghiên cứu thêm. Hiện nội dung cho phép viên chức tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp tham gia quản lý doanh nghiệp đang được thí điểm trong khuôn khổ Luật Thủ đô. “Chúng ta đảm bảo quan điểm những gì đã rõ, đã chín sẽ đưa vào luật, còn những gì chưa rõ, chưa chín tiếp tục thí điểm”, Bộ trưởng nhấn mạnh.