Ngày 19/5, Quốc hội nghe tờ trình, thẩm tra về việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế đặc thù tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước.

SẼ CÓ 6/10 ĐỊA PHƯƠNG ĐANG ĐƯỢC ÁP DỤNG CƠ CHẾ ĐẶC THÙ CHỊU ẢNH HƯỞNG 

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã quyết nghị: tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp: cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố); đồng thời kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện. Số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sáp nhập là 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp nhằm mục tiêu tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của chính quyền địa phương. Việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế- xã hội của mỗi địa phương, hỗ trợ lẫn nhau để thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội chung của đơn vị hành chính sau sắp xếp.

Tính đến nay, cả nước có 10 địa phương (gồm các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Buôn Ma Thuột thuộc tỉnh Đắk Lắk, Tp.Hồ Chí Minh và Cần Thơ) đang được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo các Luật, Nghị quyết riêng của Quốc hội.

Thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW sẽ có 6/10 địa phương nêu trên chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, bao gồm các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk (liên quan đến Tp.Buôn Ma Thuột), Tp.Hồ Chí Minh và Cần Thơ.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện dẫn đến thay đổi về ranh giới địa lý, phạm vi quản lý, địa vị pháp lý, quy mô dân số, tình hình phát triển kinh tế - xã hội,... của các địa phương.

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có quy định chuyển tiếp về việc tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đang được thực hiện tại các địa phương thuộc diện sắp xếp nhằm đảm bảo tính liên tục, ổn định của quy định pháp luật, trong quản lý, điều hành và phát triển kinh tế- xã hội tại các địa phương này.

TẠO THẾ VÀ LỰC MỚI CHO CÁC ĐỊA PHƯƠNG ĐANG CÓ CƠ CHẾ ĐẶC THÙ SAU SẮP XẾP

Các cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội ban hành đều xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, phát huy tối đa tiềm năng, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, tạo động lực tăng trưởng vượt trội của địa phương hoặc thực hiện thí điểm các mô hình, cơ chế, chính sách mới.

Các cơ chế, chính sách này hiện đang được các địa phương tích cực triển khai thực hiện. Chính phủ đã báo cáo Quốc hội sơ kết việc thực hiện các nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù của 08/10 địa phương, gồm các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế (nay là Tp.Huế), Đà Nẵng, Tp.Hồ Chí Minh và Cần Thơ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết qua sơ kết và đánh giá quá trình tổ chức triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội tại các địa phương cho thấy: các cơ chế, chính sách đã được Quốc hội cho phép thí điểm thực hiện đã phát huy hiệu quả, tạo động lực cho các địa phương phát triển và tận dụng được các tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của các địa phương.

Nhiều dự án đầu tư, kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội của địa phương đã được xây dựng, phê duyệt và thực hiện theo các cơ chế, chính sách này. Do đó, việc quy định chuyển tiếp vấn đề này tại các địa phương sau sắp xếp nhằm tiếp tục phát huy các kết quả tích cực nêu trên và tránh ảnh hưởng tiêu cực tới các kế hoạch, dự án đang triển khai và môi trường đầu tư kinh doanh là hết sức cần thiết và cấp bách.

Bên cạnh đó, các cơ chế, chính sách đặc thù được xây dựng gắn liền với vị thế, vai trò và những đặc điểm riêng biệt của từng địa phương hoặc khu vực đô thị lõi. Việc tổ chức, sắp xếp đơn vị hành chính 2 cấp không làm mất đi vai trò, vị trí chiến lược và những đặc thù về tiềm năng, lợi thế về phát triển kinh tế- xã hội của các địa phương.

Các địa phương sau sắp xếp được mở rộng không gian phát triển mới, phát huy được vai trò dẫn dắt của vùng động lực, hành lang kinh tế, cực tăng trưởng; đồng thời cũng tạo ra cơ hội mới, tiềm năng mới cho phát triển của địa phương.

Do đó, việc chuyển tiếp áp dụng các cơ chế, chính sách này sau sắp xếp đơn vị hành chính 2 cấp sẽ tạo điều kiện mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù sang tỉnh, thành phố mới, tạo điều kiện nhân rộng mô hình phát triển thành công, tạo sức bật cho việc thực hiện được mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên vào năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo.

Việc quy định rõ vấn đề chuyển tiếp áp dụng các cơ chế, chính sách này tại nghị quyết của Quốc hội sẽ tạo căn cứ pháp lý thống nhất cho quá trình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Để phát huy hết các tiềm năng, lợi thế cũng như tạo thế và lực mới cho các địa phương đang có cơ chế, chính sách đặc thù sau khi thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét cho phép các địa phương sau sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Tp.Hồ Chí Minh và Cần Thơ) được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện tương ứng tại các địa phương trước khi sáp nhập.

Cùng với đó, cho phép các xã, phường mới  tương ứng tại địa bàn Tp.Buôn Ma Thuột thuộc tỉnh Đắk Lắk sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện .