Bắc Kinh sẽ xây dựng một hệ thống trợ cấp mới và làm việc với các chính quyền địa phương để miễn phí hoàn toàn học phí trong 3 năm trước bậc tiểu học của trẻ em trên cả nước.

Đây là kế hoạch được Ủy ban Cải cách và Phát triển Kinh tế (NDRC), cơ quan hoạch định chính sách của Trung Quốc, đưa ra tại kỳ họp Quốc hội đầu tháng này.

Theo dự kiến, một bộ luật có hiệu lực vào tháng 6 sẽ bắt đầu cho phép các địa phương miễn học phí mầm non cho trẻ em tại một số khu vực đủ điều kiện. Việc miễn học phí sẽ được thực hiện theo từng giai đoạn, bắt đầu ở những khu vực có mức độ phát triển kinh tế cao như thành phố Thượng Hải, thành phố Quảng Châu và Thâm Quyến của tỉnh Quảng Đông.

Tại Trung Quốc, các trường học khai giảng năm học mới vào tháng 9 và học sinh bắt đầu bậc tiểu học năm 6 tuổi. Từ 3 đến trước 6 tuổi, trẻ em học mầm non hoặc nhà trẻ. Tỷ lệ đi học ở nhóm tuổi này là trên 90%. 

Tuy nhiên, chi phí học mầm non là một gánh nặng lớn với nhiều hộ gia đình có con nhỏ Trung Quốc. Tùy thuộc vào khu vực và mô hình trường công hay tư, mức phí mầm non ở nước này dao động từ 10.000-50.000 nhân dân tệ, tương đương 1.400-6.900 USD mỗi năm. Con số này tương đương 6-30% thu nhập của các hộ gia đình 3 người tại Trung Quốc, theo mức thu nhập khả dụng trên đầu người tại khu vực thành thị.

Chi phí nuôi con tại Trung Quốc tăng lên dù tỷ lệ sinh thấp và số lượng trẻ em giảm mạnh.

Năm 2016, Bắc Kinh chính thức chấm dứt “chính sách một con” tồn tại trong suốt 35 năm qua ở nước này. Với quy định các hộ gia đình chỉ được sinh một con, số lượng trẻ em tại Trung Quốc đã giảm mạnh.Tới gần đây, nền kinh tế suy yếu, khủng hoảng bất động sản và nhiều yếu tố xã hội khác khiến các cặp vợ chồng tại nước này không muốn sinh con hoặc sinh ít con hơn. Số ca sinh tại Trung Quốc năm 2024 chỉ bằng một nửa so với năm 2016, khi chính sách một con được bãi bỏ.

Theo tờ báo Nikkei Asia, việc sinh ít con hơn so với trước đây làm gia tăng sự cuồng nhiệt của các bậc phụ huynh Trung Quốc trong lựa chọn giáo dục cho con. Tại các khu vực thành thị, trường tư thục với tiêu chuẩn giáo dục cao ngày càng phổ biến. Nhiều gia đình cho con học thêm các chương trình ngoại khóa như tiếng Anh, âm nhạc… khiến chi phí nuôi con tại đất nước tỷ dân ở mức cao.

Theo ước tính của tổ chức nghiên cứu YuWa Population Research, chi phí nuôi một đứa trẻ tới tuổi trưởng thành tại Trung Quốc cao gấp 6,3 lần so với tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân đầu người. Nước này có chi phí nuôi con cao thứ hai trong số 14 nền kinh tế lớn, chỉ sau Hàn Quốc - nơi chi phí nuôi con cao gấp 7,8 lần GDP bình quân đầu người.

Trong bối cảnh này, nhà chức trách Trung Quốc đã có nhiều biện pháp để giảm gánh nặng chi phí nuôi con của các hộ gia đình. Năm 2021, Bộ Giáo dục Trung Quốc đã điều chỉnh nhiều quy định, bao gồm kiểm soát học phí và phí khác của các công ty giáo dục tư nhân. Tuy nhiên, những biện pháp này dường như không mang lại hiệu quả. Nhiều gia đình sau đó đã chuyển sang thuê gia sư riêng cho con, khiến chi phí giáo dục chung thậm chí tăng cao hơn.

Tại một cuộc họp báo ngày 6/3, Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc Lan Fo'an cũng công bố một số chương trình trợ cấp cho trẻ em, giảm gánh nặng cho các hộ gia đình, từ đó thúc đẩy tiêu dùng nội địa.

Tuy nhiên, thách thức chung với tất cả chương trình trên là tình hình tài chính ảm đạm của các chính quyền địa phương. Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài, nguồn thu từ cấp quyền sử dụng đất - một nguồn thu chính của các chính quyền địa phương - đã giảm gần 50% trong giai đoạn 2022-2024.

Bên cạnh đó, việc trợ cấp cho trẻ em tại các khu vực kém phát triển sẽ gặp nhiều khó khăn. Nếu mức hỗ trợ từ ngân sách trung ương hạn chế, biện pháp hỗ trợ của các địa phương sẽ không đồng đều. Điều này có thể làm gia tăng chênh lệch giữa các tỉnh, thành phố ở Trung Quốc.

Cũng đối mặt với tình trạng tỷ lệ sinh giảm và dân số già hóa nhanh, Nhật Bản đã bắt đầu miễn học phí giáo dục mần non và y tế cho trẻ em từ năm 2019. Các quốc gia khác cũng có hỗ trợ tương tự ở cấp quốc gia hoặc địa phương là Mỹ, Anh, Hàn Quốc và Mexico.