Sáng 7/5, Quốc hội đã nghe Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi). Dự thảo Luật sau khi được rà soát, tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện bao gồm 8 chương, 58 Điều (giảm 1 chương và 36 điều so với dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8).

40 NGƯỜI ĐÓNG BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP MỚI ĐỦ CHO 1 NGƯỜI HƯỞNG

Trình bày nội dung này, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, cho biết liên quan đến bảo hiểm thất nghiệp, có ý kiến đề nghị nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp lên mức 70% hoặc 75%. Có ý kiến đề nghị bỏ quy định về thời gian hưởng tối thiểu 3 tháng. Có ý kiến đề nghị bỏ quy định hưởng tối đa không quá 12 tháng và mức trần mức hưởng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng bảo hiểm thất nghiệp là loại hình bảo hiểm ngắn hạn, tính chia sẻ rủi ro cao. Theo tính toán, khoảng 40 người đóng bảo hiểm thất nghiệp, nhưng không hưởng mới đủ chi phí cho 1 người đóng, với thời gian tối thiểu để được hưởng bảo hiểm thất nghiệp và hưởng đầy đủ các chế độ.

Theo tổng hợp, số người hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng năm/số người đóng hiện nay khoảng 7-8% (12-13 người đóng thì có 1 người hưởng).

Việc chi trả trợ cấp thất nghiệp nhằm hỗ trợ một phần thu nhập cho người lao động khi gặp rủi ro về việc làm, nên cần khống chế thời gian hưởng và mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa, để góp phần bảo đảm an toàn Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp.

Việc khống chế thời gian hưởng (12 tháng) và mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa thúc đẩy người lao động tìm kiếm việc làm, gia nhập lại thị trường lao động, thay vì chờ hưởng hết bảo hiểm thất nghiệp.

Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp tối thiểu là 3 tháng với mức hưởng là 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp (180%), là tương đối phù hợp với các mức trợ cấp thôi việc mà người lao động được nhận khi mất việc làm theo quy định hiện hành, kinh nghiệm các quốc gia trên thế giới, và thông lệ quốc tế.

Cụ thể, Điều 48 Bộ luật Lao động đã quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động, trong việc chi trả trợ cấp thôi việc cho người lao động đã làm việc thường xuyên từ đủ 12 tháng trở lên khi chấm dứt hợp đồng lao động, thuộc một trong các trường hợp theo quy định. Mỗi năm làm việc được trợ cấp 1/2 tháng tiền lương (50% mức tiền lương).

Đồng thời, Điều 49 Bộ luật Lao động quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động, trong việc chi trả trợ cấp mất việc làm cho người lao động đã làm việc thường xuyên cho mình từ 12 tháng trở lên, mà bị mất việc làm trong các trường hợp theo quy định. Mỗi năm làm việc trả 1 tháng tiền lương (100% mức tiền lương), nhưng ít nhất phải bằng 2 tháng tiền lương (tối thiểu 200% mức tiền lương).

Kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới đã thực hiện chính sách này cũng quy định chỉ chi trả trợ cấp thất nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định, và dùng các hỗ trợ khác để thúc đẩy người lao động sớm có việc làm. Người lao động thuộc đối tượng thì phải đóng (không giới hạn về thời gian đóng), và có giới hạn về thời gian hưởng tối đa.

Chẳng hạn, tại Hàn Quốc, thời gian hưởng tối đa 9 tháng, Nhật Bản tối đa 12 tháng, Thái Lan tối đa 6 tháng…Từ các căn cứ này, Quốc hội đề nghị giữ như dự thảo Luật.

ĐẢM BẢO QUYỀN LỢI HƯỞNG BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG

Một vấn đề khác nhận được nhiều ý kiến đó là đề nghị bỏ quy định thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng thì không được bảo lưu, để tính hưởng trợ cấp thất nghiệp cho lần tiếp theo. Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, nội dung này không có trong quy định của Luật hiện hành, mà được quy định tại Thông tư số 15/2023 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

Dự thảo Luật khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 đã bổ sung nội dung này. Trên tinh thần đổi mới tư duy trong công tác xây dựng luật, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý theo hướng không quy định nội dung này trong dự thảo Luật.

Với ý kiến đề nghị bỏ quy định người lao động mà bị sa thải hoặc bị kỷ luật buộc thôi việc, thì không được hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã chỉ đạo chỉnh lý bỏ quy định này.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thấy rằng dự thảo Luật quy định theo hướng kế thừa quy định của Luật Việc làm năm 2013. Trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, hoặc hợp đồng làm việc, nhưng tuân thủ các quy định của pháp luật, thì vẫn được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Quy định này nhằm tránh các trường hợp người lao động tự ý nghỉ việc mà không báo trước cho người sử dụng lao động, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp khi chưa tìm được nhân sự thay thế, hoặc thực hiện bàn giao công việc.

Có ý kiến đề nghị xem xét cho người lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp đối với các trường hợp họ đã đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội, để hưởng lương hưu theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội, song chưa đến tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động, nhưng vì lý do khách quan phải thôi việc như ốm đau, bệnh tật, để giúp người lao động có chi phí trị bệnh trong khi chờ hưởng lương hưu.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết dự thảo Luật chỉ quy định người lao động nghỉ việc khi đủ điều kiện hưởng lương hưu (bao gồm đủ điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội và tuổi nghỉ hưu) là không được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Do đó, đối với trường hợp nêu trên, người lao động vẫn có thể được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi đáp ứng điều kiện theo quy định.