Phó Thủ tướng nhấn mạnh, bão số 5 hình thành nhanh từ áp thấp nhiệt đới, có hoàn lưu rộng, diễn biến phức tạp. Trong bối cảnh cả nước đang hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, các bộ, ngành và địa phương phải tập trung cao độ, tuyệt đối không để xảy ra sơ suất. Ông yêu cầu các đơn vị khí tượng thủy văn tăng tần suất dự báo, đặc biệt đối với Hà Nội và các đô thị lớn, bảo đảm thông tin kịp thời, chính xác.

Theo Cục Khí tượng Thủy văn, sáng 22/8, áp thấp nhiệt đới phía đông đảo Luzon (Philippines) đã mạnh lên cấp 6, giật cấp 8, di chuyển theo hướng tây bắc và có khả năng trở thành bão số 5 ngay khi đi vào Biển Đông. Dự báo đến ngày 25/8, bão có thể đạt cấp 11-12, giật cấp 16 khi tiến sát đất liền Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp khu vực từ Thanh Hóa đến Huế.

Bão số 5 di chuyển nhanh, hoàn lưu rộng, thời gian hoạt động ngắn nên cường độ tăng liên tục. Vùng gió mạnh cấp 10 có bán kính khoảng 170 km. Dự báo, từ đêm 24/8, vùng biển từ Thanh Hóa đến Quảng Trị có gió mạnh cấp 9-10, gần tâm bão cấp 11-12, giật 14-15; sóng cao 4-6 m, biển động dữ dội. Các khu neo đậu tàu thuyền, lồng bè nuôi trồng thủy sản có nguy cơ bị ảnh hưởng nặng.

Hoàn lưu bão sẽ gây mưa to đến rất to cho khu vực Bắc Trung Bộ. Từ đêm 24/8 đến 27/8, lượng mưa phổ biến 150-300 mm, có nơi trên 600 mm. Nguy cơ lũ quét, sạt lở đất ở miền núi, ngập lụt vùng trũng thấp, ven sông và đô thị. Các sông chính từ Thanh Hóa đến Quảng Trị có khả năng xuất hiện một đợt lũ, thượng lưu đạt mức báo động II-III, hạ lưu ở mức báo động I-II.

TẬP TRUNG CAO ĐỘ, PHÒNG NGỪA LÀ CHÍNH

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý nguyên tắc “4 tại chỗ” chưa được thực hiện đồng đều, nhiều nơi còn hạn chế về hạ tầng, thông tin liên lạc, phương tiện cứu hộ. Bộ Quốc phòng, với vai trò cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo, cần phân định rõ trách nhiệm giữa các cấp; địa phương phải chủ động xử lý, Trung ương chỉ vào cuộc khi vượt quá khả năng.

Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát toàn bộ hồ, đập thủy lợi, thủy điện. Bộ Công Thương phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường điều tiết vận hành liên hồ, bảo đảm an toàn. Phương án di dân phải chi tiết, xác định rõ trường hợp di dời, lực lượng tham gia và nơi ở tạm cho dân. Lực lượng tại chỗ, nhất là quân đội, công an, phải phối hợp với chính quyền địa phương sẵn sàng ứng cứu.

“Phòng ngừa là chính. Dự báo dù chính xác đến đâu cũng chỉ mang tính tham khảo, do vậy phải bám sát thực tế, cập nhật liên tục, có kịch bản cụ thể để giảm thiểu thiệt hại,” Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, khác với quy định hiện hành, lần này Bộ đã cảnh báo sớm hơn để tránh bị động. Ngành nông nghiệp lo ngại lớn nhất là mưa lớn đúng thời điểm hơn 200.000 ha lúa từ Thanh Hóa đến Huế đang làm đòng, trỗ bông. Nếu ngập úng, gió mạnh, nguy cơ thiệt hại, mất mùa rất cao.

Các diện tích cây công nghiệp và cây ăn trái như cao su, cam, bưởi cũng có nguy cơ gãy đổ. Trong khi đó, nhiều hồ chứa thủy lợi, thủy điện đã đầy tới 80% dung tích, tiềm ẩn rủi ro mất an toàn nếu mưa lớn dồn dập. Bộ đã yêu cầu tính toán phương án xả lũ chủ động, nhất là đối với thủy điện nhỏ, để giảm nguy cơ sự cố.

Ngoài ra, lượng nước từ Lào chảy về sông Mã, sông Cả có thể làm gia tăng ngập lụt vùng hạ lưu. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đang ứng dụng dữ liệu vệ tinh và trí tuệ nhân tạo để dự báo chính xác hơn lượng mưa.

HUY ĐỘNG TỐI ĐA LỰC LƯỢNG ỨNG PHÓ

Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo các đơn vị thuộc Quân khu 4, Quân khu 5 sẵn sàng ứng phó, vừa trực tại chỗ, vừa cơ động khi có lệnh. Tổng đài 112 đã được kích hoạt toàn quốc để tiếp nhận yêu cầu cứu hộ.

Lãnh đạo Thanh Hóa và Nghệ An cho biết, cả hai địa phương đều vừa chịu ảnh hưởng bão số 4, gây nhiều thiệt hại. Địa hình vừa có núi, vừa có đồng bằng, ven biển khiến thiên tai diễn biến phức tạp. Các tỉnh đã triển khai phương châm “bốn tại chỗ”, phát huy hiệu quả bước đầu, song vẫn còn hạn chế về thông tin liên lạc, trang thiết bị cứu hộ, hạ tầng chưa đồng bộ.

Các địa phương kiến nghị Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia sớm hỗ trợ nguồn lực, nâng cao năng lực dự báo mưa, lũ và điều phối để chủ động hơn trong phòng chống thiên tai.

Phó Thủ tướng yêu cầu ngoài ứng phó trước mắt, các địa phương cần chú trọng nhiệm vụ lâu dài: sắp xếp lại dân cư ở vùng rủi ro cao, xóa nhà tạm, xây dựng khu dân cư an toàn, quy hoạch sản xuất nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu.

“Không chỉ chuẩn bị con người và phương tiện, mà còn phải dự trữ đầy đủ lương thực, thuốc men, nước uống, vật tư thiết yếu, điện, thông tin liên lạc. Cần tính toán cụ thể tới từng cụm dân cư ở vùng sâu, vùng xa, dễ bị cô lập,” Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu công tác dự báo phải cung cấp kịp thời cho Thủ tướng để ban hành công điện ứng phó, cập nhật liên tục cho địa phương, đặc biệt tại những nơi tổ chức sự kiện chính trị lớn. Dự báo phải toàn diện, từ trên biển đến đất liền, trước – trong – sau bão, nhất là hoàn lưu sau bão.

“Ứng phó thiên tai cần khoa học, phân cấp rõ ràng, lâu dài và hiệu quả. Không để tình trạng bị động, dồn trách nhiệm về Trung ương, mà phải phát huy tối đa vai trò địa phương, lực lượng tại chỗ,” Phó Thủ tướng nói.