TP.HCM đặt chỉ tiêu giảm phát thải khí nhà kính tối thiểu 10% vào năm 2030, tiến tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Đồng thời, kinh tế số được Thành phố đặt là mục tiêu tăng trưởng, hướng tới đóng góp 25% GRDP vào năm 2025, và 40% vào năm 2030.

KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG CHUYỂN ĐỔI XANH, TĂNG TRƯỞNG XANH

Theo tính toán của Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS), quy mô kinh tế sau hợp nhất của TP.HCM mới đạt hơn 2,7 triệu tỷ đồng, tức chiếm gần 1/4 GDP năm 2024 của cả nước. Thu ngân sách của thành phố mới cũng vượt trội khi chiếm gần 1/3 cả nước với 682.000 tỷ đồng.

Tầm nhìn của TP.HCM hướng đến là trung tâm năng lượng sạch quốc gia. Thành phố ưu tiên khai thác điện gió ngoài khơi tại Bà Rịa - Vũng Tàu, phát triển điện mặt trời, điện rác và chuyển các khu công nghiệp sang mô hình sinh thái, giảm phát thải.

Trước đó, Ủy ban nhân dân TP.HCM đã ban hành Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh giai đoạn 2024 - 2030, yêu cầu các sở, ngành và doanh nghiệp vào cuộc ngay từ bước đầu như tài chính xanh, giáo dục STEM xanh, dữ liệu liên vùng…

Tổ công tác chuyển đổi xanh đã chính thức được thành lập do TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM- HIDS làm tổ trưởng. Tổ công tác sẽ đảm trách triển khai đề án chuyển đổi xanh đến năm 2030, với tầm nhìn đến năm 2050, phối hợp chặt chẽ với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu thông qua mô hình đô thị vệ tinh.

Về giao thông, Thành phố lên kế hoạch chuyển đổi 400.000 xe máy sang xe điện vào năm 2029; thiết lập chương trình xe điện chia sẻ tại các vùng phát thải thấp như Cần Giờ, Côn Đảo; xây dựng lộ trình ưu tiên phương tiện xanh, hạn chế xe động cơ đốt trong ở trung tâm và vùng vệ tinh.

Số liệu thống kê cho thấy, tính đến thời điểm hiện tại, TP.HCM có gần 9,6 triệu xe cá nhân, cộng thêm 2 triệu xe cộ từ vùng lân cận ra vào thành phố mỗi ngày. Trong khi đó, các tính toán khoa học khẳng định rằng hoạt động giao thông đóng góp 90% lượng khí thải CO₂ và 31% bụi mịn PM2.5,…

Một loạt dự án PPP trọng lực đang được kêu gọi đầu tư với tổng vốn gần 160.000 tỷ đồng, bao gồm hạ tầng giao thông, xử lý nước thải, đô thị tái định cư, logistics và công nghệ cao.

Cùng với đó, Thành phố thiết lập mô hình “Vì một Cần Giờ xanh” hướng đến Net Zero trong 5 năm. Các chương trình thí điểm bao gồm giao thông xanh, năng lượng tái tạo, làng xanh, giảm nhựa dùng một lần.

HUY ĐỘNG QUỐC TẾ VÀ NỘI LỰC ĐỂ PHÁT TRIỂN

Để huy động nguồn lực, TP.HCM đang thúc đẩy hợp tác quốc tế với Ngân hàng Thế giới (WB) và các tổ chức tài chính toàn cầu. Một gói đầu tư trị giá 650 triệu USD cho chương trình 10 năm về quản lý tài sản công và giảm phát thải đang được lên kế hoạch.

Tại Diễn đàn Kinh tế TP.HCM - Hyogo mới đây, do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) và tỉnh Hyogo (Nhật Bản) phối hợp tổ chức, TP.HCM đã giới thiệu các dự án chuyển đổi xanh nhằm thu hút hợp tác quốc tế về năng lượng tái tạo, giao thông xanh, đô thị thông minh.

Trong khuôn khổ sự kiện, ông Phạm Bình An, Phó viện trưởng HIDS công bố lộ trình xanh hóa đến 2030 với trọng điểm ở năng lượng, giao thông, logistics, công nghiệp, môi trường đô thị, thương mại dịch vụ, nông nghiệp; trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm.

Cơ chế tài chính xanh đang được xây dựng bài bản như phát hành trái phiếu xanh, tín dụng xanh, nghiên cứu xây dựng thị trường tín chỉ carbon nội địa. HIDS dự kiến trình dự thảo thị trường tín chỉ carbon trong quý 3/2025. Theo đó, từng bước chuyển đối hướng đến mở rộng mức độ chuyển đổi toàn diện, mà giao thông xanh chiếm ưu tiên.

Cụ thể, tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên được xác định là xương sống của mạng lưới đa phương thức, kết hợp xe buýt điện và đường thủy. Thành phố cũng đang triển khai mô hình TOD (Transit Oriented Development - mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng) tại 11 khu dọc metro và đường Vành đai 3 TP.HCM trong năm 2024 - 2025.

Về lĩnh vực du lịch và phát triển đô thị sinh thái, Thành phố đã triển khai du lịch xanh từ rừng ngập mặn Cần Giờ, được công nhận là Di sản Thế giới của UNESCO, đến địa đạo Củ Chi. Trong năm 2023, thành phố đã thu hút hơn 1,2 triệu lượt khách tham gia các tour sinh thái, tăng trưởng 35% so với năm trước. Đặc biệt, có 40 khách sạn và khu nghỉ dưỡng đã cam kết thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường như giảm thiểu sử dụng bao bì nhựa, phân loại rác thải và áp dụng năng lượng tái tạo. 

Về kinh tế tuần hoàn, hiện nay Thành phố có hơn 200 doanh nghiệp tích cực áp dụng mô hình này, trong đó nổi bật như Vinamilk, Biti’s và Dệt may Thành Công... Đặc biệt, khu xử lý chất thải Đa Phước với công suất 10.000 tấn/ngày không chỉ thực hiện xử lý rác thải mà còn tái chế rác thành năng lượng, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Về năng lượng tái tạo, tính đến cuối năm 2024, toàn thành phố đã có trên 15.000 hệ thống điện mặt trời áp mái được lắp đặt, đạt tổng công suất gần 350 MWp, dẫn đầu cả nước.

Chương trình khởi nghiệp xanh, được hỗ trợ thông qua Quỹ Đổi mới sáng tạo xanh với nguồn vốn lên tới 200 tỷ đồng, đã tạo điều kiện cho nhiều start-up như Greenjoy (ống hút từ bã mía) và ReMaker (tái chế nhựa). Ở cấp độ quốc gia, Việt Nam cũng đang tích cực đàm phán với các tổ chức tài chính quốc tế như IFC và ADB nhằm mở rộng các cơ hội tín dụng xanh.

Có thể thấy, TP.HCM đang trải qua một cuộc chuyển mình mạnh mẽ sau quá trình sáp nhập, với chiến lược phát triển đồng bộ theo hướng xanh và số hóa. Thành phố đã xây dựng lộ trình rõ ràng, huy động nguồn vốn quốc tế, đồng thời nâng cao vai trò của doanh nghiệp trong phát triển toàn diện các lĩnh vực từ giao thông đến năng lượng, đô thị và kinh tế tuần hoàn. Nội lực và cơ chế quản lý đang được hoàn thiện, nhằm đưa TP.HCM trở thành một đô thị xanh, thông minh và tiên phong trong công cuộc chuyển đổi bền vững.