Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người. Trước thực trạng này, Chính phủ Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ trong giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho các doanh nghiệp trong nước phải chuyển đổi sang sản phẩm xanh và công nghệ sản xuất thân thiện với môi trường.

Tại tọa đàm về vấn đề “sống xanh, sống an toàn” diễn ra cuối tuần qua, các chuyên gia cho rằng Việt Nam đang tiến tới mục tiêu giảm phát thải bằng 0 vào năm 2050, hướng tới phát triển bền vững. Để hiện thực hóa cam kết này cần sự tham gia của nhiều bên, bao gồm cả Chính phủ (bằng việc đưa ra các cơ chế, chính sách hỗ trợ) và doanh nghiệp với vai trò nòng cốt quan trọng nhất để tiến tới mục tiêu Net Zero.

HÌNH THÀNH QUY TRÌNH SẢN XUẤT XANH HƠN

Dưới góc nhìn chuyên môn, Tiến sĩ Trần Quốc Tuấn, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa Việt Nam; Chủ tịch Hội khoa học và  kỹ thuật về tiêu chuẩn và chất lượng Việt Nam, nhấn mạnh rằng doanh nghiệp cần phải tích hợp hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9000) và hệ thống quản lý môi trường (ISO 14000), cần thực sự đưa vào vận hành chứ không chỉ áp dụng hình thức.

Cùng với đó, các doanh nghiệp cần phải tích cực chuyển đổi xanh, góc nhìn về tiêu chuẩn chất lượng cần gắn liền với bảo vệ môi trường, áp dụng ngay tại quá trình thiết kế sản phẩm, chọn lựa nguyên vật liệu,  cho đến sản xuất, đóng gói sản phẩm, bảo quản, và vận chuyển đến người tiêu dùng.

Theo Chủ tịch Hội khoa học và  kỹ thuật về tiêu chuẩn và chất lượng Việt Nam, tất cả công đoạn này đều cần phải chú trọng đến bảo vệ môi trường. Để làm được điều đó, các doanh nghiệp phải ứng dụng các công nghệ mới, vật liệu mới xanh sạch hơn, thân thiện với môi trường và ít phát thải hơn. Ngoài sản phẩm, chúng ta còn phải sử dụng các nguồn năng lượng xanh, năng lượng tái tạo để quy trình sản xuất xanh hơn.

Ngoài ra, việc áp dụng tiêu chuẩn chất lượng cho sản phẩm còn chú trọng ở nguyên liệu đầu vào. Theo đó, doanh nghiệp phải thay thế những nguyên liệu nào dẫn tới phát thải nhiều bằng những nguyên liệu phát thải thấp, thân thiện môi trường. Quá trình sản xuất cũng cần phải tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng hiệu quả hơn; đồng thời phải đảm bảo được chất lượng để khi đưa vào công trình không xảy ra các sự cố, gây ra hậu quả môi trường nghiêm trọng hơn.

“Bản thân một sản phẩm có chất lượng đã là góp phần bảo vệ môi trường; sản phẩm ít hư hỏng, ít phải thay thế là đã giảm được phế liệu phế thải ra môi trường”, ông Tuấn nói.

Hiện nay Nhà nước đã có chủ trương kiểm kê khí thải doanh nghiệp để xác định nguyên nhân phát thải, từ khâu nguyên liệu cho đến trong toàn bộ quá trình sản xuất. Một khi doanh nghiệp đã ý thức được vấn đề này sẽ góp phần quan trọng đạt được mục tiêu Net Zero mà Việt Nam đã cam kết tại COP26.

Ông Tuấn khẳng định: “để thực hiện được mục tiêu Net Zero vào năm 2050 và đạt được phát triển bền vững thì doanh nghiệp phải chú trọng vào áp dụng tiêu chuẩn chất lượng gắn với bảo vệ môi trường. Để có thể đem lại những sản phẩm vừa đáp ứng yêu cầu thị trường, không chỉ đảm bảo cho cuộc sống hiện nay, mà còn đảm bảo được một môi trường tốt hơn, bền vững hơn cho thế hệ tương lai”.

CÁC TIÊU CHÍ CỐT LÕI CHO MỘT CÔNG TRÌNH XANH

Liên quan đến tiêu chuẩn chất lượng, vật liệu xanh, tiêu chí xanh trong xây dựng, phát triển các công trình xanh, Tiến sĩ Phùng Anh Tuấn, Phó trưởng khoa Điện, Trường Điện- Điện tử, Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho hay trên thế giới có hai bộ tiêu chuẩn Leed và Lotus, ở Việt Nam cả hai bộ tiêu chuẩn này đều được áp dụng vào việc thiết kế, xây dựng công trình xanh.

Với mục tiêu mong muốn hướng đến giảm thiểu tác động của đô thị hóa và công nghiệp hóa lên môi trường, nên việc đi theo các chỉ tiêu cân bằng năng lượng nói chung và đưa ra các sản phẩm thân thiện môi trường nói riêng là điều doanh nghiệp cần phải quan tâm nhiều hơn.

Theo TS. Phùng Anh Tuấn, bên trong một công trình xanh, việc sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường là một yêu cầu bắt buộc. Các vật liệu này phải đảm bảo các yếu tố như là tiêu tốn ít năng lượng, có nguồn gốc tự nhiên…

Đây là một thách thức lớn khi mà sản phẩm vẫn phải đáp ứng các đòi hỏi kỹ thuật ngày càng cao của thị trường. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư phát triển công nghệ kỹ thuật cũng như sản xuất.

“Tiêu chí thân thiên môi trường không chỉ nằm ở mỗi sản phẩm, mà còn ở các thiết bị công nghệ, phương tiện, cách thức, mức tiêu tốn năng lượng để phục vụ cho việc sản xuất và chế tao ra sản phẩm”, TS. Phùng Anh Tuấn cho biết.

Chuyên gia này phân tích, một công trình được công nhận là "xanh" cần đáp ứng một số tiêu chí quan trọng. Thứ nhất, tiết kiệm năng lượng: Sử dụng công nghệ và vật liệu tối ưu để giảm tiêu thụ điện, nước và các nguồn tài nguyên.

Thứ hai, ứng dụng vật liệu thân thiện: Hạn chế sử dụng các sản phẩm gây hại đến môi trường và sức khỏe con người.

Thứ ba, quản lý chất thải hiệu quả: Áp dụng các giải pháp xử lý rác thải và nước thải hợp lý, giảm thiểu ô nhiễm.

Thứ tư, tạo môi trường sống lành mạnh: Cải thiện chất lượng không khí, tận dụng ánh sáng tự nhiên và không gian xanh để nâng cao chất lượng cuộc sống.

Theo TS. Phùng Anh Tuấn, vật liệu xanh hiểu một cách đơn giản là quá trình tạo ra nó tiêu tốn ít năng lượng và có thể tái chế được. Đưa ra khái niệm “quản lý vòng đời sản phẩm” trong trong lĩnh vực sản xuất chế tạo thiết bị và vật liệu, TS. Phùng Anh Tuấn cho rằng khi chế tạo ra một sản phẩm sẽ tốn nguyên liệu thô, và trong quá trình vận hành sử dụng cũng sẽ có hao tốn.

“Một sản phẩm thân thiện với môi trường sẽ có hao phí tối thiểu trong suốt các công đoạn chế tạo, sử dụng và tái tạo cho vòng đời tiếp theo. Nếu gia tăng tỷ lệ của vật liệu xanh, chúng ta có thể góp phần đóng góp cho mục tiêu Net Zero”, Phó trưởng khoa Điện, Trường Điện- Điện tử, Đại học Bách Khoa Hà Nội, nhấn mạnh.

Từ góc độ nhà sản xuất, ông Hồ Quang Nhân, Tổng Giám đốc Công ty CP Dây cáp điện Việt Nam, cho biết doanh nghiệp ý thức rõ vai trò trong đóng góp giảm thải môi trường cũng như sử dụng những vật liệu thân thiện môi trường. Trong quá trình sản xuất, doanh nghiệp luôn cải tiến công nghệ, áp dụng những công nghệ tiên tiến để nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng, giảm mức tiêu hao năng lượng, giảm chất thải và tác động đến môi trường.

Với sự đầu tư nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tiên tiến, doanh nghiệp đã cho ra đời các sản phẩm dây điện thân thiện môi trường, sử dụng vật liệu cách điện không chì và chậm cháy. Các dòng sản phẩm thiết kế với tiêu chí bền vững, an toàn cho các công trình đòi hỏi môi trường sống xanh và lành mạnh, thích hợp cho các công trình xây dựng xanh, đáp ứng các tiêu chí tiết kiệm năng lượng, tài nguyên...

Ông Nhân cho biết hiện đơn vị đã phát động chương trình không có rác thải nhựa trong nhà máy và đang thực hiện mục tiêu phủ xanh tất cả nhà máy theo định hướng đã đề ra.