Ngày 15/6/2025, thông tin từ Sở Y tế TP.HCM cho biết tính từ đầu năm đến hết tuần 23 của năm 2025, toàn thành phố đã ghi nhận 8.595 ca mắc sốt xuất huyết Dengue, tăng 131,2% so với cùng kỳ năm 2024 (3.718 ca), tương đương mức tăng hơn 2,3 lần. Riêng trong khoảng thời gian từ ngày 1/5 đến ngày 12/6/2025, TP.HCM tiếp nhận 766 ca nhập viện điều trị sốt xuất huyết Dengue.

Theo BS.CK2 Phan Vĩnh Thọ, Trưởng khoa Nhiễm D, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, tình hình sốt xuất huyết năm nay đang có nhiều bất thường. Thông thường, bệnh có xu hướng giảm trong quý 1 (từ tháng 1 đến tháng 3), nhưng năm nay, số ca vẫn ghi nhận đều, thậm chí có nhiều ca nặng. Hiện nay, khi bước vào mùa mưa, số ca bắt đầu tăng mạnh trở lại.

KHÔNG CÒN CHU KỲ DỊCH

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp sốt xuất huyết Dengue vào top 10 mối đe dọa y tế toàn cầu. Hiện nay, gần 4 tỷ người sống trong vùng có nguy cơ mắc bệnh. Đặc biệt, sốt xuất huyết không còn tuân theo chu kỳ 5 năm/lần như cũ, cũng không còn giới hạn ở địa bàn truyền thống. Dịch xuất hiện quanh năm, có xu hướng lan rộng, kéo dài và gây biến chứng phức tạp.

Tại buổi tọa đàm "Hướng tới không còn ca tử vong do sốt xuất huyết: Hiệp lực phòng bệnh bằng giải pháp tích hợp" ngày 14/6 vừa qua, thạc sĩ, bác sĩ Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho hay từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận gần 23.000 ca mắc và 5 trường hợp không qua khỏi. Đặc biệt, nguy cơ "dịch chồng dịch" khi sốt xuất huyết, tay chân miệng và Covid-19 cùng gia tăng tại một số địa phương khiến ngành y tế càng thêm áp lực.

"Trước đây, sốt xuất huyết "khoảng lặng", nghĩa là sốt xuất huyết bùng phát sau sau một vài năm không có các ca bệnh, nhưng những năm gần đây, đặc biệt là từ năm 2017 trở lại đây, việc dự báo sốt xuất huyết là rất khó,” PGS.TS.BS. Phạm Quang Thái, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm (Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư), nhận định.

PGS. Phạm Quang Thái cho biết năm 2017 từng là đỉnh điểm về số ca mắc sốt xuất huyết. Sang năm 2018, dịch chỉ xuống một chút. Đầu năm 2019 có giảm, nhưng nửa sau của năm 2019 số lượng ca bệnh đã tăng vọt lên. "Nếu trước đây chúng ta cứ kỳ vọng rằng sau 1 năm cao điểm dịch thì những năm sau nó là thấp điểm. Hiện không còn như vậy", TS. Thái nói.

Theo PGS. Phạm Quang Thái, trên bản đồ dịch tễ, Việt Nam hiện mang màu đỏ khá rộng, là khu vực lưu hành về sốt xuất huyết tại châu Á Thái Bình Dương. Nếu như số lượng các trường hợp mắc sốt xuất huyết không được khống chế và tiếp tục tăng trong thời gian tới thì số lượng các ca bệnh nặng cũng như tử vong cũng tăng. Khi đó mới bàn đến phòng chống dịch là quá muộn.

Ngoài yếu tố thời tiết cực đoan và đô thị hóa, sự chủ quan của người dân về mức độ nguy hiểm của bệnh cũng là vấn đề đáng lo ngại. Theo PGS.TS.BS. Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, nhiều người dân vẫn nghĩ rằng sốt xuất huyết Dengue chỉ nguy hiểm khi sốt cao hoặc xuất huyết, từ đó trì hoãn việc kiểm tra, điều trị tại bệnh viện. 

BỆNH ÂM THẦM TRỞ NẶNG

Thực tế, bệnh có thể diễn tiến nghiêm trọng mà không có triệu chứng rõ ràng. Các biến chứng như giảm tiểu cầu sâu, cô đặc máu, sốc và suy đa tạng có thể âm thầm xuất hiện, đẩy bệnh nhân vào tình trạng nguy kịch. Ông ví dụ một trường hợp điển hình tại Bệnh viện Bạch Mai là nam sinh viên ở Hà Nội nhập viện sau 5 ngày sốt. Bệnh nhân tự điều trị tại nhà bằng thuốc hạ sốt, không đi khám.

Khi vào viện, thanh niên này đã trong tình trạng cô đặc máu nặng, phải thở máy, lọc máu và dùng kháng sinh liều cao. Tuy nhiên, dù nỗ lực cứu chữa, bệnh nhân vẫn không qua khỏi. "Trung bình, cứ 20 bệnh nhân thì có một người chuyển nặng, có thể sốc hoặc không qua khỏi nếu không được theo dõi sát sao từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh", PGS. Đỗ Duy Cường  cho biết.

“Ngoài sốt, triệu chứng kinh điển của bệnh gồm đau mỏi người, đau đầu, nhức hai hố mắt, phát ban nổi hạch… Trong 1 - 2 ngày đầu bị sốt, người dân có thể chưa cần đi khám ngay, nhưng giai đoạn nguy hiểm của bệnh thường là vào ngày 3 - 7. Giai đoạn này ngoài hạ tiểu cầu, bệnh nhân có biểu hiện thoát huyết tương, cô đặc máu, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích”, PGS. Đỗ Duy Cường nhấn mạnh.

Vì thế, nếu có biểu hiện sốt cao liên tục, uống thuốc hạ sốt không đỡ, kèm theo mệt mỏi, đi tiểu ít, chân tay lạnh, nôn, chảy máu cam, chảy máu chân răng, phụ nữ là rong kinh, rong huyết… người bệnh cần đến viện ngay vì đây là những dấu hiệu bệnh trở nặng.

GIẢM TỬ VONG DO SỐT XUẤT HUYẾT

WHO đã đặt ra mục tiêu toàn cầu: Không còn ca tử vong do sốt xuất huyết Dengue vào năm 2030 – trọng tâm trong Chiến lược toàn cầu phòng chống sốt xuất huyết Dengue 2021–2030. Tại tọa đàm, các chuyên gia nhấn mạnh Việt Nam cần một chiến lược tổng thể, trong đó gồm: Kiểm soát véc-tơ, giám sát dịch tễ, cảnh báo sớm, truyền thông thay đổi hành vi và tăng cường năng lực hệ thống y tế.

Trong đó, tiêm chủng là một phần trong giải pháp tổng thể, giúp phòng ngừa chủ động và giảm nguy cơ bệnh chuyển nặng. PGS. Phạm Quang Thái cho rằng bên cạnh cách tiếp cận quen thuộc là “phát hiện - phản ứng”, Việt Nam cần chuyển dịch sang mô hình “dự báo - phòng ngừa” để bắt kịp với sự thay đổi về chu kỳ và địa bàn dịch.

Đây là bài toán tổng thể về các biện pháp phòng, chống chủ động bao gồm, kiểm soát muỗi và hạn chế lây nhiễm cộng đồng, tiếp đến là kiểm soát véc-tơ và tăng cường miễn dịch - chủ động tiêm chủng.

Tọa đàm cũng nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của truyền thông cộng đồng, không chỉ là kênh cảnh báo mà còn là công cụ tạo chuyển biến về hành vi. Khi người dân hiểu đúng về bệnh, có thể chủ động tiêu diệt lăng quăng, kiểm tra sức khỏe sớm và kịp thời đến bệnh viện khi có dấu hiệu cảnh báo, sẽ giúp giảm thiểu đáng kể các ca chuyển nặng và tử vong.

Ở góc độ doanh nghiệp, theo ông Benjamin Ping, Tổng giám đốc Công ty TNHH Dược phẩm Takeda Việt Nam, tiêm chủng có thể được xem là biện pháp phòng bệnh chủ động mới đã được ứng dụng để đáp ứng với tính chất phức tạp của bệnh sốt xuất huyết Dengue. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao trong phòng chống bệnh sốt xuất huyết, cần có sự phối hợp đa ngành như Chính phủ, ngành y tế, doanh nghiệp và cộng đồng với một chiến lược tổng thể, trong đó đảm bảo nguồn cung vaccine lâu dài đến với người dân.