Đề xuất được Bộ Nội vụ đề cập tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

TẠO LẬP HÀNH LANG PHÁP LÝ ĐỂ THỰC HIỆN CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG 2 CẤP

Tại Tờ trình dự thảo Luật, Bộ Nội vụ cho biết Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, có hiệu lực từ ngày 1/3/2025.

Luật đã sửa đổi, bổ sung toàn diện nhằm phân định rõ thẩm quyền, đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa cơ quan nhà nước ở Trung ương với địa phương; giữa các cấp chính quyền địa phương. Đồng thời, khắc phục những bất cập, tồn tại, hạn chế trong quá trình thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015.

Tuy nhiên, do quy định về đơn vị hành chính và mô hình tổ chức chính quyền địa phương tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành đang được thiết kế theo 3 cấp, bao gồm: cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Vì vậy, phải sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương để thực hiện theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và những vấn đề phát sinh khi chuyển đổi từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp, sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là cấp thiết.

Việc này nhằm tạo lập hành lang pháp lý để các cơ quan, tổ chức trong bộ máy Nhà nước đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Tại dự thảo Luật, Bộ Nội vụ đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, gồm: cấp tỉnh và cấp cơ sở, không tổ chức cấp huyện, để phù hợp với địa bàn đô thị, nông thôn, hải đảo, đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt.

Theo đó, cấp tỉnh giữ như quy định hiện hành, bao gồm: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, nhưng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh để bảo đảm đạt tiêu chuẩn theo quy định, đồng thời để mở rộng không gian phát triển.

Đồng thời, tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã hiện nay để hình thành các đơn vị hành chính cấp cơ sở, gồm: xã, phường và đặc khu ở hải đảo, để phù hợp với mô hình tổ chức mới. Riêng đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt giữ như quy định hiện hành do Quốc hội quyết định thành lập.

Dự thảo Luật cũng quy định chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp cơ sở đều tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Hội đồng nhân dân hoạt động theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số. Ủy ban nhân dân hoạt động theo chế độ tập thể Ủy ban nhân dân kết hợp với đề cao trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân.

BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG THÔNG SUỐT, KHÔNG BỊ GIÁN ĐOẠN

Để bảo đảm cho hoạt động của chính quyền địa phương khi chuyển đổi mô hình chính quyền từ 3 cấp sang 2 cấp diễn ra liên tục, thông suốt, không bị gián đoạn công việc, không để chồng chéo, trùng lặp hoặc bỏ sót nhiệm vụ, lĩnh vực, địa bàn, không làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, hoạt động bình thường của xã hội, người dân, doanh nghiệp, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, dự thảo Luật quy định những nội dung chuyển tiếp liên quan đến một số vấn đề quan trọng, cấp bách cần ưu tiên giải quyết.

Trong đó, quy định trong thời hạn 2 năm kể từ ngày Luật có hiệu lực thi hành (dự kiến từ ngày 1/7/2025), giao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương và điều chỉnh các quy định khác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, để thống nhất áp dụng trong thời gian chưa sửa đổi, bổ sung các luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và định kỳ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Trường hợp liên quan đến luật, nghị quyết của Quốc hội thì báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Dự thảo cũng quy định chấm dứt việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện tại TP. Hà Nội, TP.HCM, TP. Đà Nẵng, TP. Hải Phòng.... Đồng thời, quy định thời hạn để các cơ quan của chính quyền địa phương cấp huyện (trước khi giải thể) phải bàn giao công việc, hồ sơ, tài liệu, tài chính, ngân sách, trụ sở, tài sản, cơ sở vật chất khác có liên quan cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền (15 ngày).

Ngoài ra, quy định về hiệu lực và thẩm quyền xử lý các văn bản của chính quyền địa phương cấp huyện (sau khi giải thể). Quy định việc tiếp tục thực hiện các công trình, dự án đầu tư, các công việc, việc giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính của chính quyền địa phương cấp huyện chưa hoàn thành, hoặc đã hoàn thành nhưng phát sinh vấn đề cần giải quyết.

Quy định việc giao cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp cơ sở.

Dự thảo Luật cũng bổ sung một số quy định có liên quan nhằm bảo đảm hoạt động liên tục, bình thường của các cơ quan, tổ chức, đơn vị mới khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.