Trong bối cảnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của mình, tỉnh Quảng Ninh luôn đối mặt với những thách thức từ biến động thị trường lao động. Chính những lúc như vậy, bảo hiểm thất nghiệp đóng vai trò quan trọng như một "lá chắn" bảo vệ quyền lợi người lao động.

QUẢNG NINH THỰC HIỆN TỐT BỐN NỘI DUNG CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP

Theo Trung tâm Dịch vụ việc làm, Quảng Ninh luôn bám sát chỉ đạo từ các cấp chính quyền, phối hợp chặt chẽ với bảo hiểm xã hội tỉnh để triển khai bốn nội dung chính của bảo hiểm thất nghiệp. Đó là: tiếp nhận hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, tư vấn giới thiệu việc làm, hỗ trợ học nghề và hỗ trợ doanh nghiệp duy trì việc làm. Đặc biệt, từ năm 2024 đến nửa đầu 2025, các hoạt động này đã đạt được những thành quả ấn tượng, phản ánh sự phục hồi kinh tế sau đại dịch và chuyển đổi số của tỉnh.

Về công tác tiếp nhận hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, nếu như năm 2024 ghi nhận 8.618 hồ sơ được tiếp nhận, với 8.474 quyết định được ban hành. Con số này đã giảm nhẹ so với năm 2023 (10.821 hồ sơ và 10.654 quyết định). Điều này phản ánh sự ổn định hơn trong thị trường lao động khi số lượng lao động thất nghiệp giảm nhờ các dự án đầu tư lớn tại tỉnh như: khu kinh tế Vân Đồn hay các khu công nghiệp.

Còn trong 6 tháng đầu năm 2025, Trung tâm Dịch vụ việc làm đã xử lý 4.227 hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp, ban hành 3.846 quyết định. Nhờ chuyển đổi số nên quy trình xử lý ngày càng được rút ngắn thời gian từ tiếp nhận đến chi trả, đồng thời tăng tính minh bạch trong chính sách. Theo ông Phạm Ngọc Khánh, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Quảng Ninh, việc áp dụng công nghệ đã giúp Trung tâm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người lao động, góp phần quan trọng vào an sinh xã hội địa phương.

Bên cạnh đó, các hoạt động tư vấn và giới thiệu việc làm đã được Trung tâm đẩy mạnh tại trụ sở chính và các chi nhánh như: Uông Bí, Cẩm Phả, Móng Cái đã kết nối tốt người lao động với doanh nghiệp và tư vấn định hướng nghề nghiệp cho họ.

Hàng nghìn lao động Quảng Ninh đã được hỗ trợ qua các kênh này, đặc biệt là những người bị ảnh hưởng từ ngành khai thác than – lĩnh vực đang chuyển dịch xanh tại Quảng Ninh. Điều này giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp kéo dài, đồng thời thúc đẩy lao động chuyển đổi sang các ngành mới như: du lịch sinh thái hay công nghệ cao.

Một điểm sáng khác là hỗ trợ học nghề, Trung tâm đã liên kết với các trường nghề địa phương để tư vấn và mở lớp phù hợp, tập trung vào các nghề thực tiễn như: lái xe, xoa bóp bấm huyệt hay kỹ thuật chế biến món ăn. Từ năm 2024 đến nay đã gia tăng số lượng tham gia, nhờ các chương trình linh hoạt phù hợp với lao động thất nghiệp.

Tuy nhiên, tỷ lệ nộp hồ sơ hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp qua Cổng dịch vụ công quốc gia còn thấp. Thí dụ, năm 2024 có 464 hồ sơ trực tuyến, tăng so với 268 hồ sơ năm 2023, và 192 hồ sơ trong 6 tháng đầu 2025. Nguyên nhân chính là người lao động chưa quen thủ tục, dẫn đến tỷ lệ hồ sơ không đủ điều kiện cao (25-30%). Đặc biệt, lao động lớn tuổi gặp khó khăn với công nghệ, trong khi dữ liệu giữa Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các tỉnh chưa đồng bộ kịp thời. Đây cũng chính là những thách thức cho thời gian tới, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ hơn.

ĐỀ XUẤT CHO PHÉP TRUNG TÂM DỊCH VỤ VIỆC LÀM ĐÀO TẠO NGHỀ SƠ CẤP TRỞ LÊN

Để nâng cao hiệu quả chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại Quảng Ninh trong thời gian tới cần tận dụng cơ hội từ Luật Việc làm (sửa đổi) có hiệu lực từ 1/1/2026. Luật mới sẽ mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, bao gồm: lao động không trọn thời gian, hợp đồng ngắn hạn … giúp bao phủ rộng hơn thị trường lao động đa dạng của tỉnh.

Về chế độ trợ cấp thất nghiệp, thời gian chờ hưởng giảm từ 15 xuống 10 ngày làm việc, cho phép người lao động nhận hỗ trợ sớm hơn. Hỗ trợ học nghề cũng được mở rộng thành đào tạo nâng cao kỹ năng, kèm hỗ trợ tiền ăn, giảm gánh nặng tài chính cho lao động thất nghiệp.

Về một số giải pháp đề ra trong việc thực hiện chế độ bảo hiểm thất nghiệp, ông Phạm Ngọc Khánh, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Quảng Ninh đề xuất cần sửa Nghị định 143/2016/NĐ-CP phù hợp với Luật Giáo dục nghề nghiệp, cho phép Trung tâm dịch vụ việc làm đào tạo nghề sơ cấp trở lên.

Hiện nay, hạn chế này khiến nhiều lao động, đặc biệt tại doanh nghiệp nhỏ và vừa, khó tiếp cận đào tạo cơ bản – yếu tố quan trọng để chuyển đổi sinh kế nhanh chóng. Ví dụ, trong ngành khai thác than đang thu hẹp, lao động cần học nghề sơ cấp như sửa chữa máy móc để quay lại thị trường. Ngoài ra, nên nâng mức hỗ trợ học nghề và hoàn thiện quy định kết nối dữ liệu giữa các địa phương, giảm tỷ lệ từ chối hồ sơ trực tuyến.

Về giải pháp thực hiện, tăng cường truyền thông là ưu tiên hàng đầu. Cần nâng cao nhận thức của người lao động và doanh nghiệp về vai trò bảo hiểm thất nghiệp qua các chiến dịch trên mạng xã hội, hội thảo địa phương và hợp tác với báo chí.

Điều này sẽ khuyến khích nộp hồ sơ trực tuyến, giảm tỷ lệ hồ sơ không đủ điều kiện. Đồng thời, đào tạo cán bộ trung tâm về kỹ năng số và tư vấn, đảm bảo họ hỗ trợ hiệu quả cho lao động lớn tuổi hoặc ít tiếp cận công nghệ.

Nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin cũng thiết yếu, nhằm đồng bộ dữ liệu với bảo hiểm xã hội quốc gia, giảm thời gian xử lý và lỗi kỹ thuật. Quảng Ninh có thể học hỏi từ các tỉnh khác như Bình Dương, nơi hệ thống số hóa đã giúp tăng tỷ lệ nộp trực tuyến lên 50%.

Hơn nữa, tăng cường phối hợp với doanh nghiệp và trường nghề để tổ chức lớp đào tạo ngắn hạn, thực tế. Ví dụ, liên kết với các khu công nghiệp để mở lớp kỹ năng số hoặc du lịch, giúp lao động thất nghiệp có việc làm ngay sau đào tạo. Trung tâm có thể thí điểm chương trình hỗ trợ doanh nghiệp duy trì việc làm, dù hiện chưa được giao nhiệm vụ, để chuẩn bị cho luật mới.

Với tiềm năng kinh tế mạnh mẽ, việc thực hiện tốt bảo hiểm thất nghiệp không chỉ bảo vệ lao động mà còn thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Những đề xuất này, nếu được áp dụng, sẽ giúp tỉnh vượt qua thách thức, hướng tới một thị trường lao động linh hoạt và công bằng hơn.