Phát biểu chỉ đạo hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (chiều 6/3), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc ưu tiên phát triển nhà ở xã hội.

“Nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, do đó, các cơ quan phải đặt mình vào địa vị của người có nhu cầu để giải quyết, triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Trong đó, các địa phương đã được giao chỉ tiêu cụ thể về xây dựng nhà ở xã hội phải coi đây là nhiệm vụ chính trị, với quan điểm lấy con người là trung tâm, là chủ thể, con người là yếu tố quyết định với sự phát triển, mọi chính sách phải hướng đến con người", Thủ tướng yêu cầu.

VIỆC PHÁT TRIỂN NHÀ Ở XÃ HỘI CÒN NHIỀU BẤT CẬP

Về nguồn lực, Thủ tướng đề cập đến một số giải pháp đã và đang được triển khai như thành lập quỹ nhà ở quốc gia; giải ngân gói tín dụng 140.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội mà không tính vào 'room' tín dụng của các ngân hàng…

Về thủ tục, Thủ tướng cho rằng cần tạo cơ chế, chính sách, kêu gọi doanh nghiệp làm một cách nhanh chóng, cắt giảm thủ tục, với tinh thần vì dân, vì nước.

“Đất trong tay chúng ta, tiền có thể huy động, cơ chế, chính sách, thủ tục do ta mà việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm. Các doanh nghiệp chưa làm vì sao, phải chăng vì chính quyền chưa dám giao việc? Có thể giao trực tiếp cho doanh nghiệp, không cần qua đấu thầu được không, miễn là bảo đảm công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí? Nếu đấu thầu thì phải bảo đảm thực chất, không hình thức, không quân xanh, quân đỏ, tránh tình trạng quy trình rất dài, tốn thời gian mà không mang lại điều gì cả”, Thủ tướng gợi ý.

Thủ tướng cũng yêu cầu cấp ủy, chính quyền địa phương phải đồng hành, hỗ trợ nhà thầu, không để họ cô đơn trên công trường; huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự tham gia của các lực lượng như thanh niên, phụ nữ, phát huy nghệ thuật "chiến tranh nhân dân", ai có gì giúp nấy để tạo sức mạnh tổng hợp. Đặc biệt, nhà ở xã hội không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo", những nơi "khỉ ho cò gáy", không làm được nhà ở thương mại thì làm nhà ở xã hội. Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước, rồi mới đến nhà ở thương mại…

"Nhà ở xã hội phải đầy đủ điều kiện hạ tầng (giao thông, y tế, giáo dục, thể thao, xã hội, môi trường…) như nhà ở thương mại, nhưng chỉ khác là nhà nước có các chính sách hỗ trợ. Nhà ở xã hội phải có hình thức mua và thuê mua", Thủ tướng nhấn mạnh.

Báo cáo về tình hình phát triển nhà ở xã hội, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết theo tổng hợp của các địa phương, trên địa bàn cả nước đã quy hoạch 1.309 vị trí với quy mô 9.737 ha đất làm nhà ở xã hội. Nhiều địa phương đã quan tâm, dành quỹ đất nhà ở xã hội tại các vị trí thuận lợi, gần các trung tâm đô thị, khu công nghiệp, đảm bảo đáp ứng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 37/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình với tổng số là 90 dự án, tổng số tiền giải ngân theo Chương trình 120.000 tỷ đồng là 2.845 tỷ đồng…

Tuy nhiên, cũng theo báo cáo của Bộ Xây dựng, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn một số hạn chế.  

Hầu hết các địa phương chưa quan tâm, chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm và 05 năm của địa phương. Một số địa phương chỉ đề ra nhiệm vụ, giải pháp, chứ không có chỉ tiêu cụ thể. Nhiều địa phương chưa lập kế hoạch triển khai đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội, chưa quyết tâm, chủ động trong việc phát triển nhà ở xã hội cũng như thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Đề án.

Bên cạnh đó, việc thực hiện quy trình, thủ tục hành chính đối với dự án nhà ở xã hội vẫn còn phức tạp, thiếu sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan, dẫn đến việc giải quyết thủ tục hành chính còn chậm, làm kéo dài thời gian thực hiện dự án.

Nhiều địa phương chưa hoàn thành các cơ chế, chính sách hỗ trợ thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên địa bàn, cũng như chưa bố trí ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật nhằm thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội. Một số dự án nhà ở xã hội đã khởi công nhưng chưa triển khai thi công hoặc triển khai thi công chậm tiến độ. Tỷ lệ giải ngân vốn tín dụng của Chương trình 120.000 tỷ còn thấp.

DOANH NGHIỆP HIẾN KẾ, ĐẨY MẠNH TIẾN ĐỘ CÁC DỰ ÁN 

Tại hội nghị, nhiều doanh nghiệp cho biết đã chuẩn bị sẵn nguồn lực để tham gia vào phát triển nhà ở xã hội. Đến nay, Tổng công ty Viglacera đã hoàn thành đầu tư 8.000 căn hộ, và chuẩn bị sẵn quỹ đất đầy đủ điều kiện pháp lý để xây dựng được ngay 9.000 căn nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, đáp ứng chỗ ở cho khoảng 60.000 lao động; Vingroup đã đăng ký từ nay đến năm 2030, xây dựng 500.000 căn nhà ở xã hội và quyết tâm thực hiện mục tiêu; Cen Group đã chuẩn bị sẵn quỹ đất tại Hà Nam, Quảng Ninh, Nghệ An để triển khai nhà ở xã hội; Từ nay đến năm 2026, HUD sẽ triển khai 2.800 căn nhà ở xã hội và đang hướng tới mục tiêu 17.500 căn…

Song các doanh nghiệp cũng chia sẻ trong quá trình triển khai thực tiễn, còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là về thủ tục, cơ chế ưu đãi hỗ trợ của địa phương cho dự án nhà ở xã hội.

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Tổng công ty Viglacera, cho biết hiện nayViglacera còn tồn kho 3.000 căn nhà ở xã hội. Các căn hộ này có diện tích từ 26m2- 60m2, giá bán từ 250 triệu đồng – 600 triệu đồng/căn, giá cho thuê từ 1,2 triệu đồng – 2,8 triệu đồng/căn/tháng, đều đã được đầu đồng bộ với chất lượng và dịch vụ tiện tích không thua kém nhà ở thương mại.

Nguyên nhân tồn kho số lượng lớn căn hộ là do còn vướng một số quy định về đối tượng, điều kiện thuê, mua nhà; Hỗ trợ tín dụng của Chính phủ đối với người thuê, mua và Chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội còn bất cập và hạn chế về lãi suất, thời gian vay; Thủ tục đầu tư còn phức tạp và kéo dài thêm nhiều bước so với nhà ở thương mại...

Từ những vướng mắc nêu trên, lãnh đạo Viglacera đề xuất cho phép các doanh nghiệp trong khu công nghiệp được thuê, mua nhà ở xã hội để cho người lao động của mình ở với giá thuê thấp hơn giá thuê của chủ đầu tư hoặc ở miễn phí nhằm tạo điều kiện ăn ở ổn định cho người lao động; Cho phép mở rộng cho tất cả các đối tượng được hưởng chính sách về nhà ở xã hội. 

Ông Tuấn cũng đề nghị Chính phủ xem xét bố trí những gói hỗ trợ tín dụng và hình thức áp dụng như gói hỗ trợ 30.000 tỷ đồng trước đây với lãi suất tương đương ngân hàng chính sách 4,8%/năm, thời gian vay 10-15 năm, đối tượng vay ưu tiên các đối tượng được hưởng chính sách về nhà ở xã hội... để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, đưa các chủ trương đúng đắn của Đảng và nhà nước vào thực tiễn.

Đồng quan điểm, ông Lê Khắc Hiệp, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, kiến nghị Thủ tướng cho phép các địa phương được chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư. Đồng thời, cho phép các địa phương rút ngắn thủ tục hoặc cho làm song song. Ví dụ, cùng lúc có thể vừa làm quy hoạch, vừa làm thủ tục đầu tư xây dựng thì sẽ rút ngắn nhiều thời gian...