Sau 2 năm đẩy mạnh đầu tư công 2022-2023 với tỷ lệ giải ngân trên 80% kế hoạch thì năm 2024 tình hình giải ngân khá chậm. Lũy kế 11 tháng năm 2024, vốn thực hiện Ngân sách Nhà nước đạt 495.9 nghìn tỷ đồng tăng 2% so với cùng kỳ, đạt 64,3% kế hoạch. Trong đó, các dự án ngành giao thông vận tải giải ngân được 62,7 nghìn tỷ đồng giảm 14,1% so với cùng kỳ, đạt 86% kế hoạch.

Nhận định về nguyên nhân giải ngân đầu tư công chậm, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc khách hàng cá nhân của chứng khoán Yuanta cho rằng chủ yếu do Luật Đất đai 2024, có hiệu lực từ ngày 01/08/2024, làm tăng chi phí giải phóng mặt bằng và tạm dừng một số dự án để điều chỉnh; nhiều Luật mới sẽ có hiệu lực từ 2025 và có nhiều dự án cần chờ Luật mới để làm cơ sở triển khai.

Bên cạnh đó, trong năm 2024, nhiều tỉnh thành đã thông qua Quy hoạch 5 năm tiếp theo giai đoạn 2025-2030, do đó, nhiều dự án bị đình trệ lại chờ Quy hoạch chính thức để điều chỉnh lại kế hoạch đầu tư; thiếu nguyên vật liệu và cát san lấp, trong khi chi phí nhập khẩu tăng cao cũng ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.

Tuy nhiên, một điểm sáng trong 2024 là các dự án hạ tầng điện, việc đóng điện đường dây 500 Kv mạch 3 và nhiều trạm/đường dây truyền tải điện khác trong 2024 là một bước tiến lớn của ngành điện trong năm nay, góp phần giải quyết nút thắc về nguồn cung điện cho sự phát triển kinh tế.

Theo đó, mặc dù tổng mức giải ngân đầu tư công 2024 là khá thấp nhưng Chứng khoán Yuanta đánh giá triển vọng dài hạn lại sáng hơn do các nút thắt đã được giải quyết trong 2024. Trong năm qua Chính phủ đã tập trung vào việc cải thiện quy trình, xây dựng cơ sở pháp lý, phân quyền các ban ngành cho các dự án công.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng tập trung lấy ý kiến và phê duyệt đầu tư dự án Đường sắt cao tốc Bắc Nam, một dự án lớn với quy mô 67 tỷ USD. Theo đó, thành quả 2024 là tạo ra một nền tảng tốt cho việc triển khai thực tế các dự án đầu tư công trong giai đoạn 2025-2026.

Sau nhiều năm ngân sách Nhà nước luôn ở trạng thái bội chi thì đã trở lại bội thu dương nhẹ 21 nghìn tỷ đồng (0,2% GDP) và ước tính 2024 là bội thu 195 nghìn tỷ (tương đương 1,7% GDP), đây là động lực để Chính phủ thúc đẩy đầu tư công trong 2025 để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8-10%.

Cùng với đó, hàng loạt Luật mới có hiệu lực từ tháng 1/2025 như Luật đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Luật Quy hoạch, Luật Đấu thầu với các đổi lớn chủ yếu nhằm đơn giản hóa quy định đối với quy hoạch và các dự án công, trao thẩm quyền hơn cho Chính phủ và UBND các cấp trong việc phê duyệt các thủ tục đầu tư, đấu thầu. Điều này kỳ vọng sẽ giúp các dự án công được đẩy nhanh tiến độ trở lại, gỡ vướng các vấn đề về pháp lý, quy trình.

Nợ công cuối năm nay ước tính ở mức 36-37% GDP, dưới trần cho phép của Quốc hội là 50%, điều này tạo dư địa năng lực để triển khai các dự án công trong 2025.

Về tính cấp thiết, năm 2025 là năm cuối trong kế hoạch chính sách tài khóa trung hạn 2021-2025, Chính phủ đã đặt ra một kế hoạch lớn, dự kiến chi cho đầu tư phát triển đạt 790.7 nghìn tỷ đồng khoảng 30,8 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ. Mục tiêu thúc đẩy đầu tư công “đi đôi” cùng với mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8-10% trong 2025. Bên cạnh đó, tầm nhìn của Chính phủ về tăng trưởng GDP của Việt Nam giai đoạn 2026 - 2030 là 7,5 – 8,5%/năm. Do vậy, yếu tố then chốt để đạt được kế hoạch tăng trưởng GDP này phần lớn sẽ đến từ các hoạt động giải ngân đầu tư công đầy tham vọng.

Ngoài các dự án được đề cập bên dưới, ngày 30/11/2024, Quốc hội cũng đã thông qua dự án đường sắt tốc độ cao 350 km/h trên trục Bắc – Nam với tổng vốn đầu tư 67.3 tỷ USD- dự án đầu tư lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam. Tuy nhiên, dự án được dự kiến khởi công từ 2027 và Yuanta cho rằng sẽ có nhiều thay đổi về thời điểm khởi công. 

Đánh giá về triển vọng cổ phiếu đầu tư công, Chứng khoán Yuanta cho rằng các nhóm ngành hưởng lợi trực tiếp từ đầu tư công như xây dựng, vật liệu xây dựng, ngân hàng vì sẽ hưởng lợi ngay trong quá trình triển khai các dự án.

Vì ngành bất động sản hưởng lợi gián tiếp, các dự án bất động sản sẽ hưởng lợi tốt khi các dự án công gần hoàn thiện hơn là trong quá trình triển khai. Theo đó, nhà đầu tư cần chọn lọc hơn theo các dự án hưởng lợi ở các doanh nghiệp này.