Thời gian gần đây, những mặt hàng thiết yếu và liên quan trực tiếp đến sức khỏe như thực phẩm và gia vị đang dần trở thành tâm điểm gây hoài nghi về tính minh bạch. Tại Nghệ An mới đây, lực lượng chức năng đã thu giữ trên 500kg bột ngọt có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu Ajinomoto và Miwon.

Tại Phú Thọ, Công ty TNHH Famimoto Việt Nam vừa bị lực lượng Công an phát hiện đặt mua mì chính, dầu ăn từ một đơn vị tại Hà Nội, sau đó tiến hành sang chiết, đóng gói và công bố sản phẩm với các tên như “Dầu ăn Boat Brand”, “Dầu ăn Fami Gold”. Phụ gia thực phẩm nhập lậu từ nước ngoài được trộn để chế biến thành các loại hạt nêm, bột canh, mì chính mang thương hiệu “Hạt nêm Bếp Hồng Việt”, “Bột canh Hà Nội”...

Mới nhất, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) vừa phát cảnh báo khẩn sau khi phát hiện nhiều cơ sở dùng dầu ăn nhập khẩu cho chăn nuôi để phù phép thành thực phẩm cho người. Hàng chục nghìn tấn dầu đã tuồn ra thị trường, trong đó có bếp ăn tập thể, cơ sở sản xuất thực phẩm công nghiệp.

ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE

Bác sĩ Nguyễn Thu Hà, Bệnh viện đa khoa quốc tế Nam Sài Gòn cho biết, việc sử dụng các loại gia vị giả trong thời gian dài có thể gây ra hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng, từ cấp tính đến mạn tính. Gia vị giả thường được trộn từ các thành phần không rõ nguồn gốc, bao gồm chất phụ gia công nghiệp, phẩm màu, hương liệu tổng hợp và thậm chí là kim loại nặng.

Những chất này có thể gây ra các triệu chứng như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, chóng mặt, nặng hơn có thể dẫn đến co giật hoặc hôn mê nếu nhiễm độc vượt ngưỡng. Gan và thận là hai cơ quan chính lọc độc trong cơ thể, có thể bị tổn thương nghiêm trọng do phải xử lý lượng hóa chất độc hại tích tụ dần theo thời gian. Hệ quả là nguy cơ cao mắc các bệnh như suy gan, suy thận, thậm chí là ung thư gan hoặc thận.

"Trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch, rối loạn chuyển hóa... là những đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương khi tiếp xúc với các sản phẩm kém chất lượng", bác sĩ Hà nhấn mạnh.

PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội, cũng cho rằng các sản phẩm gia vị tuy là những món hàng nhỏ, số lượng đưa vào cơ thể cũng không nhiều, nhưng vẫn gây nguy hiểm đối với sức khỏe. Người tiêu dùng ăn phải hàng giả có thể bị dị ứng, choáng váng, nhức đầu,... về lâu dài dẫn đến suy gan, suy thận, ngộ độc nhưng chưa có biểu hiện cấp tính nên khó nhận biết.

Chẳng hạn khi hạt nêm được đóng gói trong điều kiện không đảm bảo thì dễ dẫn đến việc sản phẩm bị nhiễm khuẩn. Việc nhiễm khuẩn ở mức độ nhẹ có thể chưa ảnh hưởng ngay đến sức khỏe của người sử dụng nhưng có thể làm thay đổi hệ vi khuẩn bình thường của đường ruột, đưa đến nguy cơ mắc những bệnh đường tiêu hóa như táo bón, viêm loét… nếu sử dụng lâu dài.

Việc nhiễm những vi khuẩn đường ruột như E.coli, Salmonella, tụ cầu vàng… ở mức độ nặng hơn ngay lập tức có thể dẫn đến tiêu chảy, nôn mửa; nặng hơn nữa có thể gây co giật thậm chí tử vong. Việc đưa vào cơ thể những tạp chất độc hại trong thời gian dài cũng có thể gây bệnh mãn tính thậm chí gây ung thư ở người sử dụng.

PHÂN BIỆT THẬT - GIẢ

Theo TS. Nguyễn Duy Thịnh, để nhận biết bột ngọt, hạt nêm giả rất khó. Trong một số trường hợp, sản phẩm chính hãng có đầy đủ thông tin: Tên sản phẩm, nhà sản xuất, thành phần, hạn sử dụng. Bao bì đạt chuẩn có đường hàn túi phẳng, đều, không nổi bọt. Dưới đáy in rõ ràng ngày sản xuất và hạn dùng. Ngược lại, hàng giả thường có đường hàn méo mó, nổi bọt, mực in mờ, thông tin không rõ ràng hoặc thiếu sót.

Bột ngọt thật hạt trong, đều, hơi dài, dạng hình thoi. Loại giả ngắn, vỡ vụn, màu đục, có thể lẫn tạp chất. Bột canh thật có bột mịn, đồng đều, không vón cục. Hàng giả thô, mùi lạ, độ mịn không đều, dễ vón. Hạt nêm thông thường khô, hạt đều, mùi thơm tự nhiên. Nếu hạt ẩm, vón cục, mùi hắc hoặc mùi hóa chất, có thể là hàng giả.

Các bà nội trợ có thể cho một vài hạt bột nêm, mì chính lên 1 cái muỗng rồi hơ trên ngọn lửa. Nếu thấy có mùi giống như mùi tóc, lông bị cháy thì là sản phẩm thật, còn không có mùi gì hoặc có mùi khác lạ thì là sản phẩm giả.

Ngoài ra, có thể thử bằng các hòa tan các loại gia vị trong nước. Cho 1 muỗng cà phê bột gia vị vào 1 ly nước khuấy đều, quan sát thấy bột tan hết trong nước thì đây là sản phẩm thật, còn không tan hết trong nước hoặc rất lâu mới tan thì là bột nêm giả.

Cách nhận biết dầu ăn giả dễ hơn, các bà nội trợ có thể thử bằng cách lấy ít dầu ăn và nước cho vào nồi đun sôi. Khi nước bốc hơi có mùi khét là dầu kém chất lượng. Theo Viện kiểm nghiệm an toàn thực phẩm quốc gia dầu ăn chất lượng tốt có độ sánh, mùi thơm nhẹ, màu vàng có độ óng và trong suốt. Nếu dầu ăn có cặn vẩn hay màu sắc lạ là dầu kém chất lượng. Dầu ăn tốt phải là dầu khi xào nấu lên không bị đóng váng, đóng các mảng trắng, cặn mỡ trên thực phẩm khi nguội.

Trong bối cảnh này, chuyên gia khuyên người tiêu dùng nên tỉnh táo, tránh cả tin vào hàng giá rẻ hay ưu đãi quá lớn, đồng thời chủ động nắm bắt thông tin về thị trường và sản phẩm để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe. Khi chọn mua các sản phẩm thiết yếu như bột ngọt, đường hay dầu ăn, người tiêu dùng nên ưu tiên những thương hiệu nội địa có uy tín, bao bì ghi rõ “sản xuất tại Việt Nam” cùng địa chỉ nhà máy cụ thể để đảm bảo nguồn gốc rõ ràng.

Với nhóm gia vị như bột ngọt, hạt nêm, các sản phẩm của Ajinomoto và Vedan là những lựa chọn đáng tin cậy nhờ quy trình sản xuất khép kín tại Đồng Nai, thông tin bao bì minh bạch và có mã QR xác minh. Tương tự, đường Biên Hòa là một thương hiệu được người tiêu dùng tin chọn, với bao bì thể hiện rõ nơi sản xuất tại tỉnh Đồng Nai.

Còn với sản phẩm dầu ăn, Tường An là một thương hiệu lâu năm với nhà máy đặt tại TP.HCM, thông tin xuất xứ nguyên liệu được ghi cụ thể trên bao bì... Việc lựa chọn những sản phẩm rõ ràng về nguồn gốc như vậy không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn góp phần ủng hộ hàng Việt trong bối cảnh thị trường còn nhiều nhiễu động.

Người dân cũng nên ưu tiên mua hàng tại siêu thị, đại lý phân phối chính thức, có thể quét mã vạch bằng điện thoại để kiểm tra nguồn gốc xuất xứ. Khi phát hiện hàng hóa nghi ngờ làm giả, người dân cần ngừng sử dụng, giữ lại mẫu sản phẩm và báo ngay cho công an địa phương.