Bộ Nội vụ đang xây dựng hồ sơ Luật Viên chức (sửa đổi) với nhiều điểm mới, dự kiến trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vào tháng 10/2025. 

Tại dự thảo Luật, Bộ Nội vụ đề xuất đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức. 

ĐỔI MỚI TUYỂN DỤNG, SỬ DỤNG, QUẢN LÝ VIÊN CHỨC

Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) tập trung hoàn thiện cơ chế quản lý nguồn nhân lực theo hướng lấy người lao động làm trung tâm, tạo sự linh hoạt trong sử dụng nguồn nhân lực công - tư, tạo cơ chế trong thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, cắt giảm thủ tục hành chính, khắc phục những hạn chế, bất cập của pháp luật hiện hành.

Cụ thể, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện quản lý viên chức và trả lương theo vị trí việc làm gắn với kết quả sản phẩm đầu ra. Theo đó, quy định rõ việc tuyển dụng, quản lý, đánh giá, bố trí, sử dụng viên chức phải căn cứ vào yêu cầu của vị trí việc làm và năng lực, kết quả, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của viên chức. Hướng tới bỏ quy định xếp lương gắn với việc xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức.

Đồng thời, mở rộng các quy định về ký hợp đồng, tiếp nhận để tạo thuận lợi cho việc chuyển đổi từ khu vực tư sang khu vực công, và ngược lại theo yêu cầu công việc, và theo năng lực thực tế trong môi trường “cạnh tranh”, công khai, minh bạch, bình đẳng.

Đổi mới công tác tuyển dụng viên chức nhằm xây dựng cơ chế quản trị đội ngũ, trên cơ sở phân định rõ theo lĩnh vực cung cấp dịch vụ công thiết yếu, hoặc cung cấp dịch vụ công không thiết yếu.

Theo đó, Luật Viên chức (sửa đổi) đa dạng hóa phương thức tuyển dụng theo hướng ngoài phương thức thi tuyển, xét tuyển truyền thống, thì bổ sung hình thức ký hợp đồng trực tiếp vào làm viên chức đối với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, phù hợp với lĩnh vực hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Luật cũng quy định các phương thức tuyển dụng đối với đơn vị cung cấp dịch vụ công thiết yếu. Đối với đơn vị sự nghiệp không cung cấp dịch vụ công thiết yếu, sẽ hướng tới thực hiện việc tuyển dụng theo hướng ký hợp đồng.

Ngoài ra, quy định điều kiện đăng ký dự tuyển cụ thể trường hợp người có quốc tịch Việt Nam đang sinh sống tại nước ngoài, hoặc có quốc tịch nước ngoài đang sinh sống tại Việt Nam thực hiện theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Quy định ưu tiên tuyển chọn người có tài năng, người có công với nước, người dân tộc thiểu số; ứng dụng khoa học công nghệ trong quá trình tuyển dụng; tích hợp với dữ liệu quản lý đội ngũ viên chức thống nhất trong từng ngành, lĩnh vực.

Đặc biệt, thay đổi về chế độ tập sự. Đó là người trúng tuyển viên chức phải thực hiện chế độ tập sự, trừ trường hợp đã có thời gian từ đủ 12 tháng trở lên thực hiện chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu của vị trí việc làm được tuyển dụng.

BỔ SUNG QUYỀN CỦA VIÊN CHỨC

Theo dự thảo Luật, Bộ Nội vụ còn đề xuất mở rộng quyền của viên chức. Theo đó, viên chức được ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác, ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đang làm việc.

Họ cũng được tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị sự nghiệp mà mình đang làm việc thành lập, hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác hiệu quả tài sản trí tuệ, các sáng chế và công nghệ số do tổ chức đó tạo ra.

Đồng thời, được cử sang làm việc tại các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức khác trong thời gian nhất định; được góp vốn, thành lập, tham gia quản lý, điều hành hoặc tham gia phát triển công nghệ tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Viên chức cũng được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm trong các trường hợp: Chấp hành quyết định trái pháp luật của cấp trên nhưng đã báo cáo; đã thực hiện đúng quy định, không vụ lợi nhưng gây thiệt hại do lý do khách quan; thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo được cấp có thẩm quyền cho phép và xác định có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung; do bất khả kháng.

Đáng chú ý, ở lần sửa đổi này, dự thảo Luật còn bổ sung quyền của viên chức được đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc theo quy định của pháp luật. Họ cũng được quyền ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác, ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đang làm việc…

Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thu hút, sử dụng, trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao trong đơn vị sự nghiệp công lập, dự thảo Luật cũng tập trung rà soát, bổ sung chính sách theo hướng đơn vị sự nghiệp được chủ động trong công tác quản lý, sử dụng nguồn nhân lực, phù hợp với chủ trương mới của Bộ Chính trị và thực tiễn.

Cụ thể, đơn vị sự nghiệp công lựa chọn các hình thức tuyển dụng viên chức phù hợp theo mức độ tự chủ, yêu cầu của vị trí việc làm và đặc thù của đơn vị.

Đơn vị sự nghiệp cũng có thể ký hợp đồng trực tiếp đối với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng phù hợp với lĩnh vực hoạt động của đơn vị, tạo điều kiện thuận lợi để đơn vị thu hút nhân sự chất lượng cao, có kinh nghiệm và chuyên môn sâu mà quy trình thi tuyển truyền thống có thể không đáp ứng được.

Ngoài ra, đơn vị sự nghiệp cũng được chủ động xây dựng quy chế đánh giá, lương, thưởng, kỷ luật áp dụng riêng cho đơn vị, sát với đặc thù nhiệm vụ, mô hình tổ chức và mục tiêu...