Trước phiên họp đầu tiên của Hội đồng Tiền lương Quốc gia sẽ diễn ra vào ngày 9/8, các công đoàn cơ sở tiếp tục kiến nghị điều chỉnh lương tối thiểu vùng trong năm 2024.

LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN TĂNG LƯƠNG HÀI HÒA QUYỀN LỢI CÁC BÊN

Là một trong những ngành chịu ảnh hưởng mạnh nhất của tình trạng sụt giảm đơn hàng, ông Nguyễn Thái Dương, Phó Chủ tịch Công đoàn Dệt may Việt Nam nói, mỗi lần thương lượng về tiền lương tối thiểu, dệt may luôn là ngành có những phản ứng mạnh mẽ nhất, một phần xuất phát từ đặc thù ngành nghề.

Mặc dù đem lại kim ngạch xuất khẩu rất lớn song dệt may chủ yếu là gia công, hiệu quả chỉ dừng lại ở việc đem đến việc làm và mức thu nhập trung bình, nên nhìn chung đời sống người lao động vẫn rất khó khăn. Xuất phát từ thực tế đó, ông Dương cho rằng, trong thương lượng tiền lương tối thiểu hiện nay nên cân nhắc các phương án phù hợp, tránh tác động tiêu cực đến cả doanh nghiệp và người lao động.

“Với các doanh nghiệp ngành dệt may, giai đoạn này hết sức khó khăn. Chúng tôi là cán bộ công đoàn luôn mong muốn người lao động có việc làm, tăng thu nhập, tuy nhiên trong bối cảnh này với các doanh nghiệp là hết sức khó”, ông Dương thừa nhận.

6 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may giảm hơn 20%, tương đương giảm gần 4 tỷ USD. Trong khi đó, theo tính toán mỗi một tỷ USD xuất khẩu sẽ giải quyết việc làm cho khoảng 150 nghìn lao động chính thức trong ngành, như vậy tương ứng với con số sụt giảm trên thì lao động không có việc làm, thu nhập của ngành sẽ giảm hơn 600 nghìn người.

“Hết sức khó khăn”, ông Dương nhắc lại và cho rằng đã có sự dịch chuyển đơn hàng sang các nước khác, cũng như có sự cạnh tranh về giá hết sức gay gắt. Nửa đầu năm 2023, đơn giá gia công trong ngành dệt may giảm hơn 30%.

Theo ông Dương, đối với các ngành không tính lương theo sản phẩm, khi điều chỉnh tiền lương tối thiểu vùng sẽ đưa cơ cấu tiền lương mới vào cơ cấu giá thành sản phẩm, như vậy quỹ tiền lương sẽ tăng lên khiến người lao động được hưởng lợi.

Tuy nhiên, với những đơn vị tính lương theo sản phẩm, đơn cử dệt may cơ cấu tiền lương chiếm khoảng 60% đơn giá giá công, thì khi đơn giá gia công giảm, năng suất lao động hầu như không tăng. “Chiếc bánh thì vẫn như vậy, nên nếu điều chỉnh tiền lương tối thiểu thì doanh nghiệp hầu hết chịu chi phí tăng thêm phần đóng bảo hiểm xã hội, còn thu nhập thực tế của người lao động chưa chắc đã tăng, thậm chí giảm đi vì tỷ lệ phải đóng bảo hiểm và các khoản khác tăng theo”, ông Dương phân tích.

Đai diện Công đoàn Dệt may nhớ lại thời điểm những năm Covid-19, doanh nghiệp trong ngành còn không khó khăn như hiện nay, bởi lúc đó vẫn tận dụng được các cơ hội để phát triển, tiền lương của người lao động không giảm. Tuy nhiên, sang 6 tháng đầu năm nay, tiền lương của người lao động trong ngành giảm nhanh, số lao động phải nghỉ luân phiên không có việc làm, giảm thu nhập ngày càng tăng, dự báo có thể kéo dài đến hết năm 2024.

“Chúng tôi cho rằng việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng trong bối cảnh hiện tại nên cân nhắc mức tăng phù hợp, tránh những tác động tiêu cực. Đối với người lao động, danh nghĩa là lương tăng nhưng tiền lương thực tế có thể giảm đi trong khi giá cả tăng, khiến chất lượng đời sống giảm đi rất nhiều. Tới đây điều chỉnh lương tối thiểu vùng, cần tính toán mức tăng đảm bảo đủ bù trượt giá của CPI trong những năm vừa qua”, vị cán bộ công đoàn kiến nghị.

NGƯỜI LAO ĐỘNG MONG MUỐN TĂNG LƯƠNG TỐI THIỂU TỪ 6 – 8% TRONG NĂM 2024

Tươi sáng hơn với bức tranh lao động ngành dệt may, ông Lê Ngọc Minh, Phó Chủ tịch Công đoàn Giao thông vận tải Việt Nam cho biết, nếu như trước năm 2020 ngành có khó khăn, song giai đoạn 2021 – 2023 nhờ đẩy mạnh giải ngân đầu tư công nên việc làm được cải thiện đáng kể. Một số bộ phận khó khăn là thuộc các đơn vị trước đây do cổ phần hóa yếu kém, nợ lương không khắc phục được.

Về thu nhập, khối duy đường bộ hiện đạt mức bình quân 7,5 triệu đồng/tháng; khối xây dựng cơ bản khoảng 10 triệu đồng/tháng; khối công nghiệp cơ khí khoảng 9 triệu đồng; khối khảo sát thiết kế dịch vụ gần 12 triệu đồng…

Với mức thu nhập như trên, song theo ông Minh đời sống người lao động vẫn khó khăn. Bởi mức lương phải “gánh” rất nhiều khoản phải chi phí trong khi giá cả tăng chóng mặt. “Công đoàn ngành giao thông vẫn đề xuất tiếp tục tăng lương tối thiểu vùng. Đây là cơ sở để chúng tôi thương lượng”, ông Minh kiến nghị.

Theo khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, các công đoàn cơ sở cũng đề xuất, để đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động và gia đình họ, thì mức điều chỉnh tiền lương tối thiểu vùng năm 2024 cần điều chỉnh tăng 11,34%. Tuy nhiên, thời điểm điều chỉnh cần cân nhắc phù hợp để giảm thiểu các tác động đến cả doanh nghiệp và người lao động.

Công đoàn cũng ghi nhận, thực hiện Nghị định 38 của Chính phủ, đã có hơn 86% người lao động được điều chỉnh tiền lương tối thiểu, với mức điều chỉnh trung bình là 366 nghìn đồng; trên 10% người lao động được điều chỉnh với mức thấp hơn 6%.

Bà Phạm Thị Thu Lan, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), cho biết qua khảo sát của tổ chức công đoàn thì người lao động mong muốn tăng lương tối thiểu từ 6 – 8% trong năm 2024. Tuy nhiên, phía công đoàn sẽ cân nhắc để đưa ra phương án tăng phù hợp, vừa cải thiện đời sống người lao động nhưng cũng chia sẻ với những khó khăn của các doanh nghiệp, giúp ổn định nền kinh tế.