Ngày 29/7/2025, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị trực tuyến “Tập huấn, phổ biến quy định pháp luật về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp”.

VẪN NHIỀU KHÓ KHĂN TRONG TRIỂN KHAI THỰC TIỄN

Phát biểu tại hội nghị, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết việc thực hiện phân quyền, phân cấp là nội dung trọng tâm trong cải cách hành chính theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương Đảng. Trên cơ sở đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Nghị định số 136/2025/NĐ-CP và Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT, chính thức phân cấp 22 thủ tục hành chính trong các lĩnh vực trồng trọt, bảo vệ thực vật, kiểm dịch thực vật, phân bón… cho UBND cấp tỉnh.

Theo ông Đạt, đây là bước tiến quan trọng, nhằm giảm tải cho bộ, ngành trung ương, đồng thời phát huy tính chủ động của địa phương trong giải quyết công việc và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính. Từ nay, người dân và doanh nghiệp có thể thực hiện thêm rất nhiều thủ tục ở ngay địa phương, mà không còn cần phải lên cấp trung ương.

Ông Nghiêm Quang Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết các thủ tục hành chính trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật được phân cấp cụ thể gồm: 3 thủ tục về thuốc bảo vệ thực vật, 2 thủ tục kiểm dịch thực vật, 4 thủ tục phân bón, 1 thủ tục an toàn thực phẩm, 1 thủ tục trồng trọt và bảo vệ thực vật, và đặc biệt là 11 thủ tục quản lý giống cây trồng – lĩnh vực có tác động sâu rộng đến sản xuất nông nghiệp.

Dù chủ trương phân cấp được các địa phương đánh giá cao, quá trình triển khai vẫn bộc lộ nhiều bất cập, cả về quy trình, cơ sở pháp lý lẫn năng lực tổ chức thực hiện. Bà Lưu Thị Hằng, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, cho hay một số thủ tục vẫn phải nộp hồ sơ trực tiếp, dẫn đến việc phải vận chuyển hồ sơ bản giấy giữa các cấp, gây tốn kém thời gian và nguồn lực. Đơn cử, thủ tục cấp giấy phép nhập khẩu thuốc bảo vệ thực vật hiện vẫn yêu cầu giải trình trực tiếp giữa Chi cục và Sở Nông nghiệp, trong khi thời gian xử lý lại ngắn.

Về phía TP.HCM, bà Lê Thị Nghiêm, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết nhiều thủ tục chưa có quy định cụ thể về căn cứ pháp lý. Ví dụ, việc công nhận thuốc bảo vệ thực vật hay khảo nghiệm phân bón chưa thống nhất giữa các quy định tại Thông tư 12/2025/TT-BNNMT và Nghị định 136/2025/NĐ-CP, khiến cán bộ địa phương gặp lúng túng trong triển khai.

Một số khó khăn khác như thiếu danh sách phòng thử nghiệm được chỉ định, danh mục phân bón lưu hành chưa đầy đủ, hoặc yêu cầu chứng chỉ hành nghề có chữ ký tay gây khó khăn khi xử lý qua hệ thống điện tử cũng được nêu rõ tại hội nghị.

Đại diện Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đề cập đến khó khăn hồ sơ kiểm tra nguồn gốc sản phẩm thực vật xuất khẩu. Theo đó, trong quá trình tiếp nhận hồ sơ theo quy định tại Điều 24 của Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT, nhiều doanh nghiệp khi nộp hồ sơ cho lô hàng trái cây xuất khẩu sang châu Âu đang gặp khó khăn vì phải nộp thủ tục theo mẫu của châu Âu. Trong khi đó, Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT hiện mới chỉ quy định việc cấp thông báo theo mẫu, và không có nội dung liên quan đến việc xem xét cấp các loại giấy chứng nhận khác, đặc biệt là theo định dạng mẫu EU hay yêu cầu riêng của từng quốc gia nhập khẩu. Điều này dẫn đến việc thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng để các địa phương có thể chủ động cấp các loại chứng nhận cần thiết cho doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực nông sản xuất khẩu.

“Hiện nay, Sở đã cấp hồ sơ cho 4-5 doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang thị trường châu Âu và nhận được phản ánh thực tế. Theo đó, các nước nhập khẩu yêu cầu hồ sơ có chữ ký sống (chữ ký tay), không chấp nhận chữ ký điện tử, thậm chí yêu cầu nộp từ 3-4 bản gốc có chữ ký và đóng dấu trực tiếp. Trong khi đó tại Việt Nam, thực hiện chuyển đổi số, chúng tôi đã chuyển sang giải quyết các thủ tục hành chính qua mạng và thực hiện chữ ký số. Điều này đặt ra thách thức về quy trình hành chính, năng lực đáp ứng và tính pháp lý của các văn bản được địa phương cấp”, Đại diện Sở An toàn thực phẩm TP.HCM chia sẻ.

Tại tỉnh Tây Ninh, đại diện địa phương cho biết mẫu giấy phép ban hành theo Thông tư 12 chưa phù hợp với thể thức văn bản hành chính, gây khó khăn trong việc phát hành và lưu trữ. Ngoài ra, một số thủ tục phân cấp vẫn chưa xác định rõ thẩm quyền, dẫn đến lúng túng trong quy trình cấp lại giấy chứng nhận sản xuất phân bón.

ĐỊA PHƯƠNG CẦN ĐƯỢC HƯỚNG DẪN RÕ RÀNG, THỐNG NHẤT

Trước những vấn đề đặt ra, các Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tại Hà Nội, TP.HCM, TâyNinh và  Đồng Tháp thống nhất đề xuất Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật sớm ban hành tài liệu hướng dẫn chi tiết các quy định, biểu mẫu, quy trình thẩm định và tiêu chí kỹ thuật liên quan đến từng thủ tục được phân cấp.

Bà Trần Thị Hằng, đại diện Phòng quản lý giống cây trồng (Cục Trồng trọt và Bảo  vệ thực vật), cho biết hiện có 11 thủ tục liên quan đến giống cây trồng, bao gồm cả cấp phép xuất nhập khẩu. Cục đã đăng tải danh sách các tổ chức khảo nghiệm, cơ sở nhập khẩu giống trên website và sẽ tiếp tục cập nhật, bổ sung để địa phương có căn cứ xử lý hồ sơ.

Về vấn đề nhập khẩu phân bón, ông Phạm Minh Lan, Trưởng phòng Quản lý phân bón, lưu ý các địa phương cần căn cứ vào mục đích nhập khẩu để xác định số lượng phân bón nhập khẩu phù hợp, ví dụ: 10ha cây hàng năm hoặc 20ha cây lâu năm. 

Liên quan đến cấp lại giấy chứng nhận sản xuất phân bón, ông Lan khuyến cáo các địa phương phải kiểm tra thực tế cơ sở vật chất, nhất là phòng thử nghiệm, đồng thời chờ danh sách đơn vị được Cục chỉ định để làm căn cứ đối chiếu.

“Với lĩnh vực an toàn thực phẩm, đại diện TP.HCM và Đồng Tháp cho biết nhu cầu cấp các loại giấy chứng nhận (CFS, HC...) theo yêu cầu nước nhập khẩu. Tuy nhiên, do Thông tư 12 chưa đề cập cụ thể, dẫn đến thiếu căn cứ pháp lý cho địa phương triển khai. Hiện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang tổng hợp phản ánh để có hướng dẫn chung”, ông Lan thông tin.

Bổ sung thêm, ông Đạt cho biết Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang xây dựng sổ tay hướng dẫn chi tiết cho toàn bộ 22 thủ tục hành chính được phân cấp. Đồng thời, sẽ thành lập các nhóm kết nối giữa các tỉnh, thành phố để hỗ trợ chia sẻ thông tin, giải quyết khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, việc phân cấp, phân quyền thủ tục hành chính là thay đổi mang tính chiến lược, song để đạt hiệu quả thực chất cần đồng hành cùng nhau từ văn bản đến thực thi. Do đó, đề xuất Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nên cung cấp bộ quy trình chuẩn, tổng hợp các tình huống vướng mắc thường gặp và đưa ra hướng dẫn cụ thể, dễ áp dụng cho các địa phương.

Kết luận hội nghị, lãnh đạo Cục Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khẳng định sẽ tiếp tục ghi nhận phản ánh từ địa phương, tăng cường truyền thông đến doanh nghiệp, tổ chức các đợt tập huấn chuyên sâu, đẩy nhanh cập nhật dữ liệu lên hệ thống và hướng đến một nền hành chính nông nghiệp hiện đại, hiệu quả, lấy người dân làm trung tâm.